Brezilya’da çark dönmüyor

Piyasalar, bir yandan Fed’in faiz artışını beklerken, Çin ise devalüasyon yapıyordu. Özellikle, Fed’in faiz artışı piyasalarda tedirginlik yaratmış ve bu nedenle birçok Merkez Bankası faiz oranlarında ve para politikalarında değişikliğe gitmemeyi tercih etmişti. Ancak, Brezilya ekonomisi diğer Merkez Bankaları gibi lükse sahip olmayarak 2015 yılı içerisinde dört kez üst üste faiz oranını arttırmak zorunda kaldı. 
Brezilya Merkez Bankası (COPOM), faiz oranlarını arttırmasına rağmen ülke ekonomisini canlandırmakta yetersiz kaldı. Brezilya ekonomisi, Ağustos 2015 yılında resesyona girdiğini açıklayarak işlerin yolunda gitmediğini duyurdu.

Ülke ekonomisindeki zayıf görünümün yanında, ülkedeki politik gelişmeler de ülkenin siyasi kredibilitesini olumsuz etkiliyor. Bu durumun önemi oldukça yüksek çünkü kredi derecelendirme kuruluşları ülkenin sadece ekonomik görünümünü değil aynı zamanda siyasi gelişmeleri de değerlendirerek ülkenin yatırım notunu belirliyor.

Ülkenin en büyük petrol şirketi olan Petrobas’ın bir dönem başında olan Brezilya Devlet Başkanı Dilma Rousseff, yolsuzluk yapmak ve rüşvet almakla suçlanıyor. Bu durumdan rahatsız olan Brezilya halkı, ülkesinin başında yolsuzlukla suçlanan devlet başkanını istemedikleri için ülkede bir takım çıkan olaylar, ülkedeki huzursuzluğu arttırdığı gibi ülke ekonomisi üzerinde de negatif etkiler yaratıyor. Ülkede yaşanan sosyal-politik rahatsızlıklar, ülke halkının politikaya ve ekonomiye olan güvenlerinin sarsılmasına ve ülke Başkanlık seçimlerinde ise istikrarsızlıklara neden olabiliyor. 

Brezilya’da yaşanan olumsuz gelişmeler, kredi derecelendirme kuruluşlarının gözünden kaçmadı. 

2015 yılında;

•    S&P, Brezilya’nın kredi notunu “çöp” seviyesine indirdi. “BBB-” olan yatırım yapılabilir kredi notunu, bir basamak daha düşürerek “BB+” ya indirdi ve not görünümünü “negatif” olarak teyit etti. 
•    Fitch, “BBB”den “BBB-“ye düşürdü ve not görünümü- nü ise “negatif” olarak belirledi. 
•    Moody’s, “Baa2”den “Baa3”e indirdi ve not görünümünü “negatif”ten “durağan”a çevirdi.

2016 yılı Brezilya için nasıl geçiyor? 

- 2016 yılında Brezilya ekonomisindeki çanlar olumsuz yönde çalmaya başladı. Brezilya’nın 2015 yılında yüksek enflasyonla başı dertteydi ve 2015 yılının sonunda da enflasyon rakamı çift haneyi gördü. 2015 Kasım ayında açıklanan enflasyon %9.93’den %10.48’e, Aralık ayındaki ise %10.48’den %10.67 seviyesine artış kaydetti. 2016 yılında açıklanan enflasyon rakamında da yükseliş eğiliminin sürdüğü görülüyor ve Ocak ayı rakamı, %10.71 olarak karşımıza çıkmakta. 

- Ülkede istihdam görünümü, 2015 yılı genelinde artış göstermişti. 2015 yılını, %5.3-%7.8 aralığında seyreden istihdam rakamları, 2015 Ekim ayından sonra düşüş eğilimi içerisine giriyor. Ekim ayında %7.8 ile 2015 yılının en yüksek seviyesine ulaşan işsizlik oranı, Kasım ayında %7.8’den %7.5’e, Aralık ayında ise %7.5’den %6.9’a geriledi. Ancak Ocak ayı verisine ait beklentiler %8 seviyesinde bulunuyor. İşsizlikte böyle ani artış olması durumunda, Brezilya’ya yönelik beklentiler iyice bozulabilir. 

- Diğer yandan Ülke daralmasını sürdürüyor. 2014 yılını %0.2 daralmayla kapatan ülke ekonomisi, 2015 yılında da bu duruşunu korudu. 2015 yılının son çeyreği 3 Mart tarihinde açıklanacak. Ancak, 2015 yılının ilk üç çeyreğine bakıldığında, en son açıklanan üçüncü çeyrekte %4.5 ile yılın rekor daralmasının olduğu görülüyor. Ülkenin genel görünümüne bakıldığı zaman, açıklanan büyüme rakamının çok da şaşırtıcı bir yanı olmadığını söyleyebiliriz. 

- S&P, 2016 yılında da ivme kaybetmiyor. Kredi Derecelendirme kuruluşu, Brezilya’nın kredi notunu “BB+”  dan “BB” ye düşürürken, görünümünü “negatif” olarak korudu. Kuruluş, yapmış olduğu açıklamalarda, ülkede devam eden siyasi ve ekonomik zorluklar, ülke ekonomisini de olumsuz etkilemeye devam ettiği belirtildi. S&P, 2015 yılında ülkenin notunu çöp seviyesine indirdiğinde açıklamalarında, ülkenin kredi notunun hala riskte olduğunu ve indirilme ihtimalinin olabileceğini vurgulamıştı. Görüldüğü gibi, S&P, açıklamalarının arkasında durarak, ülkenin notunu indirmeyi sürdürdü. 

- Brezilya Merkez Bankasının faiz oranı, 2015 yılındaki dört kez faiz artırımının ardından Temmuz ayından bu yana %14.25 seviyesinde bulunuyor. 2015 yılının son çeyreğinde, Fed’in adımını bekleyen Brezilya ekonomisi, 2016 yılında Çin ekonomisindeki gelişmeler ve petrol fiyatlarındaki çalkalanmaların etkisiyle yine geride kalmayı tercih ediyor. Yıl içerisinde, piyasalardaki gelişmelere bağlı olarak yeniden faiz artırımını deneyebilir. 

- Moody’s, Brezilya’nın ihraççı ve tahvil notlarını Ba2’ye düşürdü ve görünümünü negatife çekti. Kuruluş, yapmış olduğu indirime sebep olarak, Brezilya ekonomisinin bir süre daha büyümesinde kötüleşmeye devam edebileceğini ve bu nedenle ülkenin kamu borçlarının üç yıl içerisinde GSYIH’nın %80’ni aşabileceğini öne sürdü. Ülkedeki siyasi ve ekonomik görünüm nedeniyle ülke ekonomisinin toparlanmada bir süre daha zorluk çekebileceğine dikkat çektiler. 

- Ülkeye yönelik endişelerin her geçen gün artması nedeniyle ülkeye olan yatırımlarında azalmasına neden oluyor. 2015 yılında, General Motor Co başkanı, Brezilya’daki yeni ürün ve teknolojiye 2019 yılına kadar 1.62 Milyar Dolar yatırım planladığını duyurmuştu. Ancak Brezilya’nın 2015 yılı içerisinde resesyona girmesi ve ülkenin hem siyasi hem ekonomik koşullarındaki kötüleşme, şirketin ülkeye olan yatırımı için bir süre daha bekleyeceklerini açıklamasına neden oldu. 

Ülke ekonomisinin yapısal reformlara ihtiyacı bulunuyor

2015 yılından bu yana kötümser havanın devam ettiği Brezilya’da hükümet ve halk arasındaki karmaşalar, hükümetin ülke ekonomisine yönelik reformlar sunmasını zorlaştırıyor. Bu nedenle, gerek kredi derecelendirme kuruluşları gerek ülkeye yatırım yapmayı düşünenler bir süre daha geri planda kalıp izlemeyi tercih edecektir. Hükümet, kendi içerisindeki sorunlara çözüm getiremediği sürece ekonomisini de toparlanmaya götüremeyebilir. Bu nedenle, 2015 yılında, Latin Amerika ülkeleri arasında en zayıf halka olarak nitelendirilen Brezilya için 2016 yılında da senaryo pek değişmeyebilir. Kredi derecelendirme Kuruluşu Moody’s’in açıklamaları da bunun önemli göstergesi sayılabilir. 
USD/BRL paritesi, 2016 yılında 4.00 seviyesinin üzerinde seyredebilir

USD/BRL paritesi, 2015 yılında yaşanan olumsuz gelişmelerin etkisiyle 4.25 seviyesine kadar yükselmesinin ardından yılın sonlarında 4.00 seviyesine yakın seyrediyordu. 2016 yılında ise 4.00 seviyesinin üzerine yerleşmiş benziyor.

Brezilya’nın risk primini gösteren CDS (Credit Default Swap) rakamında, 2015 yılının sonlarına göre bir miktar düşüş görülse bile hala Brezilya’ya yönelik risklerin sürdüğünü söylemekte fayda var. Ülkenin risk priminin yüksek seyretmesi, ülkenin para birimi üzerinde negatif etki yaratır. Bu nedenle, Brezilya’nın CDS rakamındaki yukarı yönde ivme, Brezilya Realinin ABD Doları karşısında değer kaybetmesine neden olabileceği gibi, USD/BRL paritesi üzerinde de yükselişe neden olabilir. Brezilya ekonomisinde toparlanma sinyalleri görülmediği müddetçe USD/BRL’ nin yükselişi sürebilir.