Borsa 15 yaşında

15 yılı geride bırakan İMKB, bu süreçte sürekli yenilik anlayışını ön planda tutarak, gelişmekte olan ülke borsaları arasında da önemli bir ayrıcalık sağladı. Faaliyete başladığı yıl 13 milyon dolar olan işlem hacmi de 2000 yılı sonunda 750 milyon dolara yükseldi.

1985 yılında Muharrem Karslı başkanlığında faaliyete giren İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB), 15 zorlu yılı geride bıraktı. Borsa, siyasi ve ekonomik krizlerin etkisine rağmen geçen yıllarda sürekli yenilik yaşayarak, gelişmekte olan ülke borsaları arasında önemli bir ayrıcalık sağladı. Faaliyete başladığında yıllık 13 milyon dolarlık bir işlem hacmi gerçekleşen İMKB`de, 2000 yılı sonunda günlük işlem hacmi 750 milyon dolara yükseldi.

Arzlarda rekor yıl

1999 yılında kazandığı ivme ile 2000`e oldukça hızlı giren İMKB`de halka arzlarda patlama yaşandı. Özellikle yılın ilk yarısında piyasalara hakim olan olumlu havayla birlikte 36 yeni şirket hisse senetlerini halka arz ederek iMKB`ye dahil oldular. Faizlerin 2000 yılının özellikle ilk yarısında reel ve nominal olarak önemli bir düşüş yaşaması sonucunda, para piyasasından sermaye piyasasına doğru bir fon akışı oldu. Borsa`ya artan ilgiye paralel olarak iMKB hisse senetleri piyasası işlem hacmi tarihi rekor kırdı. 1986 yılında 13 milyon dolar (yıllık), 1999 yılında 356 milyon dolar seviyesinde olan ortalama günlük işlem hacmi, 2000 yılında günlük 749 milyon dolara yükseldi. Tahvil ve bono piyasasındaki günlük ortalama işlem hacmi ise 1999 yılına göre yüzde 70 artarak 4.6 milyar dolara yükseldi.

Yatırımcı sayısı 1,5 milyona dayandı

İstikrar programına yönelik olumlu havayla birlikte 1999 yılında endekste yaşanan yüzde 485 oranındaki artışın yanısıra faizlerin da çok sert bir şekilde yüzde 30`lara kadar düşmesi hisse senetlerinin bir yatırım aracı olarak tekrar yatırımcıların gündemine girmesini sağladı. Bu etkilerle birlikte tasarruf sahiplerinin yoğun bir şekilde İMKB`ye yönelmesi sonucunda, hisse senetleri piyasasında işlem yapan yatırımcı sayısı, 1 milyon 400 bine kadar yükseldi.

Ordinolar bir gün önceden veriliyor

İşlem hacmindeki artışa paralel olarak, borsaya gönderilen emirlerden özellikle birinci seans öncesinde elektronik kanallardan toplanan emirlerdeki artış nedeniyle üyelerin manuel emir girişine alternatif bir yöntem olarak emirlerini disketle iletmelerine imkan tanındı. Böylece, gün içinde seansı izleyemeyen ve emirlerini daha ziyade seans saatleri dışında veren yatırımcıların işlemlerinin gerçekleştirilmesi açısından kolaylık sağlandı.

Nihayet Uzaktan Erişime geçildi

Borsa açısından, 2000 yılının en önemli gelişmelerinden biri de, uzaktan erişim konusunda sağlanan ilerleme oldu. İMKB binası dışından erişime imkan veren bu sisteme geçiş için süren çalışmaların ilk sonucu İMKB Tahvil ve Bono Piyasası`nda oldu. İşlem yapan 173 üyeninn 153`ü uzaktan erişimle çalışmaya başladı. Hisse senetleri piyasasında da uzaktan erişim gerçekleştirilerek 131 üyeden 93`üne uzaktan erişim imkanı sağlandı. Türk Telekom`un altyapı çalışması sonuçlanınca, İMKB`deki tüm üyelerin uzaktan erişime geçmesine olanak sağlanacak.

Piyasa yapıcılığı sistemi

2000 yılında, Hazine`nin yeni borçlanma stratejisi çerçevesinde, Devlet İç Borçlanma Senetlerinin (DİBS) ihracında ve ikinci el piyasa işlemlerinde etkinliği artırmak amacıyla, Piyasa Yapıcılığı sistemine geçildi. Piyasa yapıcılığı uygulamasında, piyasa yapıcıların ikinci el piyasada Hazine tarafından belirlenecek ölçüt ihraçlar için sürekli ve çift taraflı alım satım emri verme yükümlülüğü temel olarak iMKB nezdindeki tahvil ve bono piyasasında yerine getiriliyor. Tahvil ve bono piyasasının günlük ortalama işlem hacmi, 1999 yılına göre yüzde 70 artış göstererek 4.6 milyar dolara ulaştı.

Uluslararası ilişkilerde ilerleme

İMKB, Orta Asya bölgesi sermaye piyasaları ve borsalarının geliştirilmesine yönelik çalışmaları çerçevesinde, Kırgız Borsası`nın yüzde 27.4 oranında hissesini alarak en büyük ortağı oldu. Ayrıca, Azerbaycan Bakü Borsası`na yüzde 5.26 oranında ortak olan İMKB, Kazakistan, Türkmenistan ve Özbekistan Borsaları ile işbirliği çalışmalarını da sürdürüyor.

Yeni ekonomi İMKB`de

Telekomünikasyon, bilişim, elektronik, internet, bilgisayar üretim, yazılım ve donanım, medya gibi Yeni Ekonomi olarak tanımlanan alanlarda faaliyet gösteren ve büyüme için fon ihtiyacı olan şirketler de İMKB`yi keşfetti. İMKB de sözkonusu şirketlerin ihtiyacı olan fonları sermaye piyasasından elde etmesine olanak sağlamak amacıyla, hisse senetleri piyasası pazar yapısında değişikliğe gidildi. Bu amaçla, yurtdışı ve yurtiçindeki teknoloji şirketlerindeki ekonomik değişim ve teknoloji sektöründeki hızlı büyüme ve finansman ihtiyacını göz önüne alarak, bu alanda faaliyet gösteren şirketlerin hisse senetlerinin de İMKB`de işlem görebilmesi için yeni şirketler pazarının içeriği yeniden düzenlendi. Pazarın ismi `Yeni Ekonomi Pazarı` olarak değiştirildi. (FİNANSAL FORUM)