Bütçe bu yıl da faiz kıskacından kurtulamadı

İç borçlanma faizlerinde sağlanan hızlı düşüş sayesinde yükü önemli ölçüde hafifleyerek 2001 yılında faiz eriten bir yapıya kavuşması beklenen bütçe bu yıl ise geçmiş yılların mirası dolayısıyla faiz bütçesi olma özelliğini büyük ölçüde korudu.

Yılın ilk onbir ayında vergi gelrilerinin yüzde 81`i, toplam bütçe gelirinin ise yüzde 63.5`i faiz ödemesine gitti. Bu dönemdeki tüm bütçe harcamalarının yüzde 47`sini faiz ödemeleri oluşturdu.

Maliye Bakanlığı verilerine göre, ocak-kasım döneminde konsolide bütçe harcamaları geçen yılın eş dönemine göre yüzde 66.3 artarak 42 katrilyon 428.2 trilyon lira oldu. Bunun yüzde 47 oranındaki 19 katrilyon 950.6 trilyon liralık bölümünün faiz ödemesi olduğu belirlendi. Faiz ödemeleri geçen yılın eş dönemine görey üzde 85.4 oranında artış gösterdi. Onbir ayda iç borç faiz ödemeleri yüzde 86`lık artışla 18 katrilyon 537.9 trilyon, dış borç faiz ödemeleri yüzde 77.8`lik artışla 1 katrilyon 412.2 trilyon lira oldu.

Faiz dışındaki tüm yükümlülük ve hizmetler için yapılan harcama ise yüzde 52.3`lük artışla 22 katrilyon 477.6 trilyon lira olarak gerçekleşti.

Sosyal güvenliğin yükü azaldı

Sosyol güvenlik sisteminin bütçe üzerindeki toplam yükü ise SSK`nin mali yapısındaki düzelmeye bağlı olarak önemli oranda azaldı. Sisteme yapılan toplam aktarma onbir ayda yüzde 19.9 artarak 3 katrilyon 201 trilyon lira oldu. Bu dönemde Emekli Sandığı`na yapılan aktarma yüzde 73.1`lik artışla 1 katrilyon 870 trilyon, Bağ-Kur`a yapılan aktarma da yüzde 696. artarak 931 trilyon lira olurken, SSK`ya yapılan transfer yüzde 61.5 azalarak 400 trilyon lirada kaldı.

Faiz ödemeleri ve sosyal güvenlik sistemine yapılan aktarmaların yanısıra, KİT`lere yapılan transferler, kamulaştırma bedelleri, KKTC`ye yardım, tarımsal destekleme, belediyeler ve siyasi partilere yapılan ödemelerle birlikte transferler toplamı, yüzde 73.2 artarak 29 katrilyon 14.8 trilyon lira oldu.

Personel harcamalarının yüzde 45.2`lik artışla 9 katrilyon 13.4 trilyon lira olduğu ocak-kasım döneminde, diğer cari giderler yüzde 78.8`lik artışla 2 katrilyon 532.6 trilyon, yatırım harcamaları ise yüzde 63.9`luk artışla 1 katrilyon 867.5 trilyon lira düzeyinde gerçekleşti.

Bütçe gelirleri

Ocak-kasım döneminde bütçe gelirlerindeki artışın, harcamalardaki artışa göre daha yüksek olduğu belirlendi. Bu dönemde konsolide bütçe gelirleri yüzde 86.6`lık artışla 31 katrilyon 431.8 trilyon lira oldu. Bunun 24 katrilyon 648.8 trilyon lira ile en büyük bölümünü, geçen yıla göre yüzde 88.2 artan vergi tahsilatı oluşturdu.

Vergi dışı normal gelirler yüzde 92.5`lik artışla 3 katrilyon 235.5 trilyona, özel gelir ve fonlar yüzde 73`lük artışla 3 katrilyon 74 trilyona, katma bütçe gelirleri de yüzde 63.4`lük artışla 473.5 trilyona çıktı.

100 liralık verginin 81 lirası faize

Buna göre onbir ayda toplanan her 100 liralık vergi gelirinin 81 lirası faiz ödemesine gitti. Faiz harcamaları bu dönemdeki toplam bütçe gelirlerinin ise yüzde 63.5`ine denk geldi.

Faiz ödemelerinin vergi geliri ile toplam bütçe geliri içindeki payı geçen yılki düzeyini korudu. Geçen yılın ilk onbir ayında faize ödenen para, vergi gelirinin yüzde 82.1`i, toplam bütçe gelirinin de yüzde 63.9`u düzeyinde gerçekleşmişti.

Faizin toplam bütçe harcamaları içindeki payı ise büyüyerek yüzde 42.2`den yüzde 47`ye yükseldi.

Bütçe açığı 11 katrilyon

Ocak-kasım döneminde 42 katrliyon 428.2 trilyon liralık konsolide bütçe harcamasına karşılık, bütçe geliri 31 katrilyon 431.8 trilyon lira düzeyinde kaldı. Böylece onbir ayda konsolide bütçe 10 katrilyon 996.4 trilyon lira açık verdi. Bütçe açığı geçen yılın eş dönemine görey üzde 26.8 oranında bir artış gösterdi.

Anılan dönemdeki 19 katrilyon 950.6 trilyon liralık faiz ödemesi dışardı tutulduğunda konsolide bütçede 8 katrilyon 954.2 trilyon liralık bir fazla olduğu belirlendi. Faiz dışı fazla geçen yılın eş dönemine göre yüzde 329 artış kaydetti.