Ekonomik Göstergelere Göre 2000 Yılı Verileri

Kasım Ayının İkinci Yarısında Başlayan Finansal Kriz, Hükümet Ve Imf`Nin Hızlı Hareket Etmesi Sonucu Önlendi -Imf, Krizi Aşması İçin Türkiye`Ye 10.4 Milyar Dolarlık Bir Desteği İçeren Paketi Uygulamaya Koydu -Dünya Bankası`Nın 1 Milyar Dolarlık Desteğinin Yanı Sıra Uluslararası Bankalardan Da 1 Milyar Dolarlık Kaynak Sağlandı.


ANKARA (A.A) - 21.12.2000 - Ekonomide dış ticaret ve cari işlemler dengesi hariç bütün göstergeler olumlu seyrederken, Kasım ayının ikinci yarısında finansal kriz ortaya çıktı. Bir bankanın Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu`na devredilmesine, bir bankanın da faaliyetlerinin durdurulmasına yol açan finansal kriz, hükümetin ve Uluslararası Para Fonu`nun (IMF) hızlı hareket etmesi sonucu önlendi. IMF, krizi aşması için Türkiye`ye 7.5 milyar doları ek rezerv imkanı kapsamında, 2.9 milyar dolarlık kısmı da stand-by uygulaması çerçevesinde olmak üzere, toplam 10.4 milyar dolarlık bir desteği içeren paketi uygulamaya koyacağı söylendi. Kredilerin, 2.8 milyar doları Aralık ayında olmak üzere, Ocak, Şubat, Mart, Haziran, Ağustos ve Kasım 2001 tarihlerinde kullandılması öngörüldü. Dünya Bankası`nın, Türkiye`ye sağlayacağı 5 milyar dolarlık yardım paketi çerçevesinde, mali sektör kredisinin 778 milyon dolarlık birinci dilimini ve 250 milyon dolarlık özelleştirmeler sonrasındaki sosyal dayanışma amacıyla kullanılmak üzere ayrı bir krediyi uygulamaya koyacağı söylendi. Buna ilave olarak uluslararası bankalardan da 1 milyar dolarlık kaynak sağlandı.



GECELİK FAİZLER YÜZDE 1,950`YE KADAR ÇIKTI;

IMF ile varılan uzlaşma sonrası 6 Aralık 2000`de açıklanan anlaşma ile bankalararası para piyasasında (İnterbank) 4 Aralık`ta yüzde 1,950`ye kadar yükselen gecelik faizler, 7 Aralık`ta maksimum yüzde 170`e kadar indi. Kriz bütün sistemde genel faiz seviyelerini yükseltti. Bu yıl içinde yüzde 30`ların altına kadar inen mevduat faizleri, tekrar yüzde 70`lere (aylık) kadar çıktı. Bir yıllık vadede mevduat faizleri genelde yüzde 40`ların altında kalmaya devam etti. Tüketici kredilerinde yüzde 2.7`lere (taşıt kredileri) kadar inen faiz oranları, bazı bankalarda yüzde 9-9.5`lara yükseldi.


MEVDUAT-KREDİ-TASFİYE OLUNACAK ALACAKLAR;

En son 1 Aralık 2000 tarihli verilere göre, 1999 sonunda 44 katrilyon 591.1 trilyon lira olan bankalardaki toplam mevduat, yüzde 35.5`lik artışla 60 katrilyon 415.8 trilyon liraya çıktı. Bankacılık sisteminin kredi hacmi bu dönemde yüzde 54.8`lik artışla 19 katrilyon 343.3 trilyon liradan 29 katrilyon 949.3 trilyon liraya yükselirken, tasfiye olunacak alacaklarda yüzde 61.2`lik artış yaşandı. 1999 sonunda 1 katrilyon 886.4 trilyon lira olan tasfiye olunacak alacakların miktarı 1 Aralık 2000 itibariyle 3 katrilyon 40.3 trilyon liraya yükseldi. Dolaşımdaki kağıt para miktarı ise bu yıl 13 Aralık itibariyle yüzde 20.9 artarak 2 katrilyon 890.4 trilyon liraya çıktı. Emisyon hacmi 1999 yılında yüzde 80 oranında genişlemişti.


BAŞLICA EKONOMİK GÖSTERGELER;

Son veri itibariyle 2000 yılına ve 1999 yılına ilişkin ekonomik göstergeler şöyle:


Son Veri .İtibariyle .2000 Yılı1999
----------------------------------------
Temel Ekonomik Büyüklükler
--------------------------
Nüfus (Bin) 65,311 64,385
GSMH (Milyon Dolar) (218,073) 185,188.2
GSMH (Trilyon TL-Eylül Sonu)88,576.1 78,283
Kişi Başına GSMH (Dolar)(3,339) 2,880
Kişi Başına GSMH (Milyon TL)(1,913.3) 1,216.8
Dolar Kuru (Yıllık Ortalama-TL) (573,030) 422,493
Toptan Eşya Fiyatları (Kasım Sonu-Yüzde)39.1 62.9
Tüketici Fiyatları (Kasım Sonu-Yüzde) 43.8 68.8


Büyüme Hızı (Eylül Sonu-Yüzde)
------------------------------
Tarım1.8 -5.0 Sanayi 5.7 -5.0
İnşaat 3.6-12.5 Ticaret 11.1 -6.3
Ulaştırma ve Haberleşme4.4 -2.4
Mali Kuruluşlar1.96.5
Konut Sahipliği -0.71.1
Serbest Meslek ve Hizmetler5.2 -4.5
Devlet Hizmetleri2.22.7
Kar Amacı Olmayan Kuruluşlar 0.42.5
İthalat Vergisi 27.7 -5.7
GSYİH6.5 -4.7 GSMH 5.4 -6.1


İstihdam (Temmuz-Ağustos-Eylül dönemi, Bin Kişi)
------------------------------------------------
15 Yaş ve Daha Yukarı Yaştaki Nüfus 44,881.0 44,039.0
İstihdam21,727.0 21,236.0
İşsiz1,295.01,689.0
İstihdam Oranı (Yüzde)48.4 48.2
İşgücüne Katılma Oranı (Yüzde)51.3 52.1
İşsizlik Oranı (Yüzde) 5.67.4
Eğitimli Gençlerde İşsizlik Oranı (Yüzde) 20.3 27.0
Eksik İstihdam Oranı (Yüzde) 5.6 10.2

Bütçe (Trilyon TL-Kasım Sonu)
-----------------------------
Giderler38,918.2 28,084.7
Personel8,108.66,911.9
Yatırım 1,627.11,544.4
Faiz 19,005.6 10,720.8
Gelirler27,908.3 18,933.1
Vergi Gelirleri22,057.8 14,802.3
Bütçe Açığı11,009.99,151.6


Dış Ticaret (Milyon Dolar-Eylül Sonu)
-------------------------------------
İhracat 20,010.5 26,587.2
İthalat 38,968.7 40,686.7
Dış Ticaret Açığı 18,958.1 14,099.5
Dış Ticaret Hacmi 58,979.2 67,274.0
İhracatın İthalatı Karşılama Oranı (Yüzde)51.4 65.3
İhracat (Değişim-Yüzde)4.0 -1.4
İthalat (Değişim-Yüzde) 35.1-11.4
Dış Ticaret Açığı (Değişim-Yüzde) 97.6-25.6
Dış Ticaret Hacmi (Değişim-Yüzde) 22.6 -7.7
Turizm Gelirleri 5,869.05,203.0
İşçi Gelirleri 3,365.04,529.0
Cari İşlemler Açığı6,771.01,364.0


Uluslararası Rezervler (Milyon Dolar)
-------------------------------------
Altın (8 Aralık 2000)1,0101,011
Merkez Bankası Rezervleri (8 Aralık 2000) 19,624 23,177
Bankalar+ÖFK Rezervleri (24 Kasım 2000) 15,996 14,342
Toplam Rezervler (24 Kasım 2000)38,589 38,530

Emisyon Hacmi (Trilyon TL-13 Aralık 2000)2,890.42,390.7 Emisyon Hacmindeki Artış (Yüzde)20.9 80.0

Dış Borç Stoku (Haziran sonu-Milyon Dolar) 106,029102,129 Dış Borç Ödemeleri (Milyon Dolar-15 Kasım itibariyle)8,677.99,617.6 İç Borç Stoku (Kasım Sonu-Trilyon TL) 32,517.2 22,920.1

Bankacılık Sistemi (Trilyon TL-1 Aralık 2000)
---------------------------------------------
Toplam Mevduat60,415.8 44,591.1
Bankacılık Sistemi Kredi Hacmi29,949.3 19,343.3
Tasfiye Olunacak Alacaklar 3,040.31,886,4
Menkul Değerler Cüzdanı 10,580.4 12,112.1
Mevduattaki Artış (Yüzde) 35.5
Kredilerdeki Artış (Yüzde)54.8
Tasfiye Olunacak Alacaklarda Artış (Yüzde)61.2
Menkul Değerler Cüzdanı (Değişim-Yüzde)-12.6

Not: Temel ekonomik büyüklükler başlığı altındaki verilerde nüfus rakamları tahmini, parantez (...) içindeki veriler hedef rakamlardır. Ekim ayı verileri olan istihdam dışındaki 1999 rakamları, tüm yıl için veya yılsonu rakamlarıdır. 2000 verilerinin hangi tarihleri kapsadığı başlıklarda verilmiştir.