İç borç azaldı kaygısı arttı

Hazine, 2001 yılına, 2000 yılından daha düşük bir borç geri ödeme zorunluluğuyla giriyor. Ancak, 1999 sonunda 2000 yılındaki 57 milyar dolarlık iç borç geri ödemesi için hiç bir kaygısı bulunmayan piyasalar, 2001 yılındaki 40 milyar dolarlık borç geri ödemesi için kaygılanıyor. Bu kaygı, faiz oranları, yabancı yatırımcıların tutumu ve dış borçlanmadaki belirsizliklerle açıklanıyor.

ANKA`nın Hazine Müsteşarlığı`nın sadece ihale yöntemiyle yaptığı borçlanmaları dikkate alarak 2001 yılında yapılması gereken iç borç geri ödemeleriyle ilgili olarak yaptığı hesaplama, iç borç geri ödemelerinin hem dolar hem de Türk lirası bazında önemli ölçüde azalma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Aylık ortalama dolar kurunun 2001 yılında kur programında döviz sepeti için öngörüldüğü şekilde yüzde 0.85 oranında artacağı varsayılarak yapılan hesaplama, 2000 yılında 57.2 milyar dolara ulaşan iç boç anapara ve faiz ödemelerinin 2001 yılında 39.6 milyar dolar civarında gerçekleşeceğini gösteriyor. Yıl içinde yapılacak ve geri ödemesi yine yıl içerisinde gerçekleştirilecek olan borçlanmalarla bu rakamın faiz oranlarının çok fazla yükselmemesi durumunda 45-46 milyar dolar olabileceği tahmin ediliyor.

İlk çeyrek 10.7 milyar dolar

2001 yılındaki iç borç geri ödemeleri Şubat, Mayıs, Haziran ve Ağustos aylarında yoğunlaşıyor. Buna göre Hazine ocak ayında 3.1 milyar, şubatta 6.8 milyar, martta 785 milyon dolar olmak üzere yılın ilk üç ayında 10.7 milyar dolarlık bir geri ödeme yapacak. Bu yılın ilk üç ayında bu rakam 20.9 milyar dolar olmuştu.

Nisanda 795 milyon, mayısta 6.5 milyar, haziranda 6 milyar dolar ödemesi bulunan Hazine`nin ikinci çeyrekteki toplam ödeme miktarı 13.2 milyar dolar olacak.

Bu yılın aynı çeyreğinde ise 18.8 milyar dolar olmuştu.

Hazine`nin temmuzda 3.9, ağustosta 5.2 milyar dolar iç borç geri ödemesi gözüküyor. Şimdiye kadar olan borçlanmalara göre eylülde iç borç geri ödemesi bulunmuyor. Bu da bu yıl 12.7 milyar dolar iç borç ödenen üçüncü çeyrekte 2001 yılında 9.1 milyar dolarlık ödeme yapılacağını gösteriyor.

Ekim 2001`deki iç borç geri ödemesi 3.4 milyar, kasımda 532 milyon, aralıkta ise 2.6 milyar dolar olan Hazine yılın son çeyreğinde 11 milyar dolarlık bir geri ödeme yapmak zorunda gözüküyor. Bu yıl ise bu rakam 7.6 milyar dolar olmuştu.

TL bazında da azalıyor

Üç ayda bir faiz ödemeli tahviller için, 2001`in tümünde, en son üç aylık bono ihalesinde ortaya çıkan yüzde 41.9 yıllık bileşik faiz üzerinden kupon ödemesi yapılacaı dikkate alınarak yapılan hesaplamalar, mevcut borçlar itibariyle 2001 yılındaki iç borç geri ödemelerinin 28.3 katrilyon lira olabileceğini gösteriyor. Üç ayda bir yapılan faiz ödemelerinde bu rakam bir miktar yükselebilecek. 2000 yılında ise Hazine 34.6 katrilyon liralık iç borç geri ödemesi yaptı. 2001 yılında yıl içinde alınıp yıl içerisinde yapılacak geri ödemelerle toplam ödemenin bu rakama bir miktar yaklaşabileceği ancak borçlanma politikalarında çok önemli bir değişiklik olmaz ise 2000 yılının altında kalacağı tahmin ediliyor.

Kaygılar Bütçenin bu yıl 12 katrilyon liraya yaklaşması beklenen açığının gelecek yıl 6 katrilyon lira civarına çekilmesinin hedeflenmesi ve daha düşük bir iç borç geri ödeme zorunluluğuna rağmen, piyasalarda son haftalarda 2001 yılı iç borç geri ödemeleri kaygı yaratıyor. Yaşanan son finansal krizle birlikte gündeme gelen bu kaygıların temelinde ise dört önemli faktör yatıyor. Bu faktörler şöyle sıralanıyor:

-Hazine`nin iç borçlanma faiz oranlarının 2001 yılı başından itibaren nasıl bir seyir izleyeceği bilinmiyor. Hazine`nin bu yıl yüzde 40`a yakın bir ortalama faizden borçlanmasına rağmen ikinci el piyasalarda Hazine kağıtlarının faiz oranlarının yüzde 80-100 aralığında seyrediyor olması tedirginliği artırıyor.

-Kasım ayındaki tutumlarıyla Türkiye`de bir mali krize yol açan yabancı yatırımcıların, Türkiye`ye geri dönüp dönmeyecekleri bilinmiyor.

-2000 yılında iyi bir dış borçlanma performansı sergileyen Hazine`nin 2001 yılında aynı ortamı sürdürüp sürdüremeyeceği konusunda yaşanan son gelişmelerden sonra belirsizlikler oluştu. Hazine`nin gelecek yılda uluslararası piyasalardan 7-8 milyar dolar arasında bir borç bulması gerekiyor.

-2001`de ekonomik büyümenin yavaşlatılması öngörülüyor. Bazı kesimler yılın ilk çeyreğinde milli gelirin küçülebileceğini bile belkiyor. Son krizin reel sektörü olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Bu gelişmelerin de bütçeyle öngörülen vergi gelirlerini olumsuz etkileyebileceği tahmin ediliyor. Ayrıca doğrudan bütçeye gelir kaydedilecek Telekom ve enerji özelleştirmelerinin 2001 yılında da tamamlanamayabileceğine dönük olumsuz beklentiler bulunuyor. Bu durumunda bütçe gelirlerini olumsuz etkileyerek, bütçe açığını öngörülenin üzerine çıkarabileceğinden korkuluyor.

-Bankacılık sektörünün son krizde karşı karşıya kaldığı bünyesel zayıflamanın Hazine`nin iç borçlanma programına nasıl yansıyacağı henüz kestirilemiyor.