İş Modelleri; Nasıl Para Kazanılır?

_________________________Şahin TULĞA_________________________________

Birçok önemli site iflas bayrağını yedi. Durum Türkiye`de de farklı değil. Adını sıkça duyduğumuz web sitelerinin henüz para kazanımı yok.. Henry Ford Montaj hattı metodunu geliştirip otomobil imalatına başladıktan sonra yüzlerce rakip firma bu işe girmiş. 1940`lı yıllarda 2000`i aşan otomobil imalatçı sayısını bugün 20`den az. Benzer bir olguyu internet sitelerini de yaşıyoruz. Bir çok yeni ekonomi faaliyetinden iç açıcı olmayan haberler geliyor. Boo.com, Reel.com, Fastv.com gibi önemli siteler iflas bayrağını çoktan çektiler. Bu durumda olan o kadar çok site var ki, Webfailures.com gibi ana aktivitesi böyle girişimcilere yardımcı olmak olan internetsiteleri oluştu.


Durum Türkiye`de da farklı değil. Adını şıkça duyduğumuz web sitelerinin henüz para kazanımı yok. Bu sitelerin iflas noktasına gelmesinin görünen sebebi nak,t akış problemleri. Başka bir deyişle borçların vadesi geldiğinde onları ödeyecek parayı bulamamak. Eğer iş planımız sağlam değilse, işinizi döndürecek nakit parayı kazanmazsanız veya yatırımcılar kanalıyla bulmanız çok zor. Sağlamlık için gerekli üç öenmli unsur;

* Müşteriye sunulan değerin çekiciliği,

* Satılan ürün veya hizmetlerin fiyatlarının çekiciliği,

* İş Modelinin karlılık açısından sağlamlığı.

Başka bir deyişle, müşterilere gerçekten fayda sunacak ürün veya hizmetleri, onları cazip gelecek fiyatlarla satıp sonuçta kar edebilmelisiniz. Önce bir kuruluşun faaliyet döngüsüne bir bakalım; Eski ve yeni ekonomi farkı gözetmeksizin tüm ticari faaliyetlerdeki iş akışı aşağıda belirtilen döngü çercevesinde gerçekleşir. * İş fikrini ve hedef müşterilerileritest etmek için gerçekleştirilen pazar araştırması. * Sunulan ürün veya hizmetlerin özellik ve fiyatlarının tespiti. * İmalat. * Dağıtım ( Stoklama, satış ve teslimat)

* Müşteri sdakat programları (servis hizmetleri dahil)

Pazar araştırması sonucunda pazarın söz konusu ürüne uygun olup olmadığı ve hedef fiyatının ne olması gerektiği belirlenir. Böylece satılacak ürün veya hizmetin hedef maliyeti hesaplanır. Hedef maliyet doğrultusunda da ürün veya hizmetin özellikleri ve içeriği belirlenir. Daha sonraki adımlar da imalat, dağıtım ve servis konularındaki kararlar verilir. Bu kararların tümüne iş modeli diyoruz. Yeni ekonomide pazara ilk giren olmak eski ekonomiye kıyasla daha da önemli olduğundan bu aşamaların gerçekleştirilmesinde başka kuruluşlar veya kişilerle işbirliği çok önemlidir. Bu şekilde başkalarının uzmanlığından faydalanılır ve hız kazanılır. Yeni ekonomi işlerinde bir çok kez müşteriler de böyle görevler üstlenir. İşbirlikleri kararıyla birlikte aşağıdaki soralara cevap veren bir gelir modelinin de geliştirilmesi gereklidir;

* Nasıl ve ne kadar gelir sağlanacak.

* Bir ürün söz konusu ise bu ürünün sahibi alıcı mı olacak, yoksa ürün kiralama yolu veya belli bir süre kullanım hakkı verilerek mi müşteriye sunulacak?

* Satış sonucunda para mı yoksa hisse senedi vs. gibi başka değerlermi talep edilecek.


Gelir Modeli, iş modelinin önemli bir parçasıdır. Yeni ekonomi işi yapan kuruluşlar için geçerli alternatifler şunlardır;

* Sitenize alınacak reklamlar.

* Üyelik aidatı.

* Sizin doğrudan sattığınız ürün veya hizmetin satış fiyatı ve karı.

* Aracı olarak satılmasına yardımcı olduğunuz ürünlerden komisyon.

* Diğer sitelere yolladığınız müşteriler için aldığınız müşteri kazandırma ücreti.

* Müşteri bilgilerinin diğer site ve kuruluşlara satışı.


Reklam görmek isteyen kullanıcılar özel yazılım kullanarak onları bloke ediyorlar. Bu yüzden gelir için reklamlara güvenmek riskli. Hepimiz bedava içeriğe alıştık. İçerik için üyelik aidatı ödemek isteyenlerin sayısı çok sınırlı. İnternetin yarattığı tam rekabet ortamı sayesinde satılan üründen edilen kar da çok düşük. Aracılık yaparak alacağınız komisyon fikri hoç ancak müşteriniz sitenizden çıkıp ürünü doğrudan alacağı siteye giderse ne olacak? Diğer sitelere yolladığınız müşteriler için alacağınız ücret yeterli mi? Topladığınız müşteri bilgileri başkalarına satmanız ahlaki ve hukuki açıdan doğru mu? Sorun çok ancak ümütsizliğe kapılmaya gerek yok. Çözüm gelecek haftalarda bu köşe de. (PARA)