Kişi Başı Geliri Aynı, Vergi Geliri Katlanmış

İktisatçı, bankacı Dr. Vural Akışık, güzel bir çalışma yapmış. 1995 yılından bu yana bütçe gelirlerini ve harcamalarını ABD Doları`na çevirmiş. Böylece 1995 yılından bu yana olan biteni daha iyi izleme şansı ortaya çıkıyor.


(1) - 1995 yılında 30 milyar dolar olan bütçe gelirleri 2001 yılında 60 milyar dolara yükseliyor. Bütçe 7 yılda nasıl katlanır?

(a) Ülkede kişi başı gelir 7 yılda katlanır. Böylece vergi geliri katlanır.

(b) Ülkede vergi reformu yapılır. Vergi vermeyenden vergi alınır.

Şimdi bakıyoruz. Acaba bunlar oldu mu?

(a) 1995 yılında kişi başı gelir 2.747 dolar idi. 2001 yılında 3.100 dolar olacak. Açık anlatımıyla kişi başı gelir 7 yıldır aynı yerde sayıyor.

(b) Yeni yılda vergi vermeyen kesimleri vergi kapsamına alacak bir kanuni değişiklik yapılamadı.O halde demek ki, Türk kazları (kümese giren kazlar) 7 yıl öncekinden iki misli daha fazla vergi veriyor.

(2) Şimdi sorulacak soru şu: Türk vergi mükellefi 7 yılda iki misli vergi verdiğine göre bu vergileri devlet ne yapıyor?

(a) Yedi yılda kamu hizmetlerinde artış mı oldu? Yedi yılda devlet daha çok yatırım mı yaptı?

(b) Yoksa devlet 7 yılda bütçe açığını mı kapattı?

Bu soruların cevabı menfi.

(a) Hükümet şimdilerde 7 yıl önceye göre daha az hizmet görüyor.

(b) Kamu açığı kapatılamadı.


Bu tablo bize şunu söylüyor:

(1) Türkiye`de devlet önce harcamaları artırıyor. Harcamalar o kadar çok artıyor ki, vergi katlansa da harcamaya yetmiyor.

(2) Türkiye`de aynı kimseler giderek daha fazla vergi veriyor. Bu nedenle vergi adaletsizliği ciddiyet kazanıyor.


Son olarak gelelim tablonun olumlu yanına: 2001 yılında bütçe açığı milli gelirin yüzde 3.4 oranına düşürülecek. 1995`ten önceki seviyeye indirilecek. Bilindiği gibi Avrupa Birliği üyelik kriterinde bütçe açığı için konulan hedef yüzde 3`tür. Demek ki, Türkiye 2001 yılında bütçe açığı kriterine yaklaşmış olacak.

Bütçe harcamaları ve gelirleri nasıl arttı? (Milyar dolar olarak)

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Toplam gelir 30.8 33.6 38.1 45.2 45.1 55.3 60.4

Vergi geliri 23.7 27.6 31.1 35.3 35.2 42.1 44.5

Diğer gelirler 7.1 6.0 7.0 9.9 9.9 13.1 15.9

Toplam harcamalar 37.7 48.7 52.8 59.7 66.6 73.6 67.7

Bütçe açığı 6.9 15.1 14.7 14.5 21.5 18.3 7.3

(Açık/GSMH) % (-4.0) (-8.2) (-7.6) (-7.1) (-11.6) (-9.3) (-3.4)

(Kişi başı gelir) dolar 2.747 2.894 2.979 3.059 2.909 3.000 3.100(DÜNYA)