Kümesteki Kazların Dayanılmaz Cazibesi

14`üncü Louis`in Maliye Nazırı Colbert,`Vergileme sanatı, kazı bağırtmadan ondan mümkün olduğu kadar çok tüy kopartmaktır` demişti. Türkiye`de ise yola yola kazlarda ne tüy kaldı ne deri.


Son günlerin mali gündemini 2001 yılı bütçesi ile açıklanan vergi hedeflerinin tutturulup tutturulamayacağı oluşturuyor. Geçtiğimiz yıl sonundan beri uygulanan ve ilk yılı başarılı olan istikrar programı üç yıllık. Bu program için, 2001 yılı bütçe hedeflerinin, özelliklede gelir hedeflerinin tutturulması çok önemli.
2001 yılı için öngörülen vergileri elde edebilmek için yeni kaynaklara ihtiyaç var. 2001 yılı vergi gelirleri açısından 2000 yılı kadar rahat olmayacak. Bunun bir çok nedeninden belli başlılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

* Ek vergiler 31 Aralık 2000 tarihinde sona eriyor.
* 1 Eylül 1997 tarihinden beri uygulanmakta olan Eğitime Katkı Payı uygulaması 31 * Aralık 2000 tarihinde sona eriyor.


Şirketlerin geçtiğimiz yıl bilançolarına bakılırsa karlarının çoğunu asıl faaliyetlerinin dışındaki faiz gelirlerinin oluşturduğu görülür. 2000 yılında uygulanan program gereği faiz oranlarının düşmesi, şirketlerin bir evvelki yıla nazaran kazançlarını azalttı. Dolayısıyla 2001 yılında daha az vergi ödeyecekler.

Uygulanan istikrar programının doğal sonucu olarak yaşanan durgunluk, gelir vergisi mükelleflerinin işlerinin düşmesine ve karlarının azalmasına neden oldu. Bunun sonucu, 2001 yılında beyana dayanan Gelir Vergisinde de beklenen artış gerçekleşmeyebilir.

Hükümetin 2001 yılı için talebi frenleme yönünde tedbirler aldığı basına yansımış durumda. 2001 yılında talebin frenlenmesi harcamalar üzerinden alınan vergilerde önemli azalmalar yaratabilir.

Görüldüğü gibi Hükümet 2001 yılı için yeni vergi kaynakları bulmak zorunda.
Kaynak için hükümetin ne yaptığına baktığımızda her zaman olduğu gibi yine kümesteki kazlara gittiğini görüyoruz. Kral XIV Louis`in Maliye nazırı olan Jean - Baptiste Colbert (1613 - 1683) kaynak için sürekli kümesteki kazlara gideceğimizi düşünebilseydi, tarihe geçen vergileme sanatı konusundaki vergileme sanatı kazı bağırtmadan ondan mümkün olduğu kadar fazla tüy almaktır şeklindeki veciz sözünü herhalde etmezdi. Çünkü, yola yola kümesteki kazlarda ne tüy kaldı ne de deri. Ancak, hala kümesteki kazları yolmaya çalışıyoruz. 2001 yılı bütçesinde öngörülen yaklaşık 32 katrilyon liralık vergi hasılatını elde etmek için, vergi kanunlarını değiştiren bir kanun tasarısı hazırlandı. Hazırlanan kanun tasarısıyla, Eğitime Katkı Payı ile bazı Ek Vergilerin uygulama süreleri uzatılıyor. Bazı vergilerde de yüksek oranda artışlar yapabilmek için Bakanlar Kuruluna yetkiler veriliyor. Söz konusu kanun tasarısı ile aşağıdaki değişiklikler yapılıyor.


MOTORLU TAŞIT VERGİLERİNİ 20 KAT ARTIRMA YETKİSİ;


Hazırlanan yasa tasarısının 1. maddesiyle 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu`nun 10. maddesinde yapılan değişiklikle, Bakanlar Kurulu`na Motorlu Taşıtlar Vergisini 20 katına kadar artırma yetkisi veriliyor. Mevcut uygulamaya göre; Motorlu Taşıtlar Vergisi her yıl Maliye Bakanlığı`nca açıklanan yeniden değerleme oranında artırılıyor. Bakanlar Kurulu`nun yeniden değerleme oranının yüzde 50`sinden çok ve yüzde 50`sinden az olmamak üzere yeni oranlar belirleme ve bu oranlar içinde farklı vergi miktarları tespit etmeye yetkisi var. Değişiklik ile bu yetkilerin üzerine Bakanlar Kurulu`na bir de vergi miktarlarını 20 katına kadar artırma yetkisi veriliyor.


BAKANLAR KURULU BU YETKİSİNİ;

Taşıtların teknik özelliklerine göre,

Taşıtların kullandıkları yakıt türlerine göre;

Taşıtların kullanım amaçlarına göre;

ayrı, ayrı kullanabileceği gibi, vergi miktarlarını topluca 20 katına kadar da artırabilecek.

Bakanlar Kurulu hazırlanan kanun tasarısı ile verilen yetkisini 2001 yılı için tam kullandığında , yani yaklaşık yüzde 55 oranında çıkacak olan 2000 yılı yeniden değerleme oranının yüzde 50`si kadar artırıp yüzde 80 olarak belirleyip, 2000 yılı vergilerini bu oranda (yüzde 80) artırdıktan sonra çıkan vergileri bu kez tasarı ile verilen yetkiye istinaden 20 kat artırdığında, (tablo 1) de görüldüğü gibi ortaya çok yüksek tutarda Motorlu Taşıt Vergileri çıkıyor. Bugün için net ağırlığı 950 kg.`den aşağı bir yaşındaki bir oto için asgari tutardaki Motorlu Taşıt Vergisi olan 36 milyon 500 bin lira,1 milyar 315 milyon liraya, bir yaşında birinci sınıf lüks bir oto için ödenen azami Motorlu Taşıt Vergisi olan 1 milyar 115 milyon 580 bin lira ise, yaklaşık 40 milyar 160 milyon liraya yükseliyor.


TAŞIT ALIM VERGİLERİNİ 20 KAT ARTIRMA YETKİSİ;

Vergi kanunlarında değişiklik yapan kanun tasarısının 2. maddesi ile 1318 sayılı Finansman Kanununu`nun 10. maddesinde yapılan değişiklik ile; Bakanlar Kuruluna Taşıt Alım Vergisini 20 katına kadar artırma yetkisi veriliyor.


MEVCUT UYGULAMAYA GÖRE;

Taşıt Alım Vergileri, her yıl Maliye Bakanlığı`nın açıkladığı yeniden değerleme oranında artırılıyor. Ayrıca; Bakanlar Kurulu`nun yeniden değerleme oranının yüzde 50`sinden çok, yüzde 50`sinden az olmamak üzere yeni vergi artış oranları tespit etmeye veya bu oranlar içinde farklı vergi miktarları tespit etmeye yetkisi var. Hazırlanan değişiklik tasarısı ile Bakanlar Kurulu`na yukarıda belirtilen oranlarda artırılan vergileri 20 katına kadar artırma yetkisi veriliyor.

Bakanlar Kurulu Taşıt Alım Vergisini 20 katına kadar artırma yetkisini;

Taşıtlarının teknik özelliklerini göre,

Taşıtların kullandıkları yakıt türlerine göre;

Taşıtların kullanım amaçlarına göre;

ayrı, ayrı kullanılabileceği gibi topluca da kullanılabilecek.


Bakanlar kurulunun kanun tasarı ile verilen yetkisini 2001 yılı için tam kullandığında yani yaklaşık yüzde 55 oranında çıkacak olan 2000 yılı yeniden değerleme oranının yüzde 50`si kadar artırıp yüzde 80 olarak belirleyip, 2000 yılı vergilerini bu oranda (yüzde 80) artırdıktan sonra çıkan vergileri bu kez tasarı ile verilen yetkiye istinaden 20 kat artırdığında, (yeniden değerleme oranı yüzde 50 artırarak bulunan vergilerin 20 kat artırılması halinde) ortaya taşıt fiyatlarını katlayan taşıt alım vergileri çıkmakta. Bugün için 950 kg.`den aşağı bir yaşındaki bir oto için ödenen en az tutardaki 333 milyon liralık taşıt alım vergisi, yaklaşık 12 milyar liraya çıkıyor. Birinci sınıf lüks bir oto için ödenen en yüksek taşıt alım vergisi olan 4 milyar lira da, 144 milyar lira gibi inanılmaz bir miktara erişiyor.


EK TAŞIT ALIM VERGİLERİ ÜÇ KAT ARTRILABİLECEK;


2001 yılı vergi artışlarından Ek Taşıt Alım Vergisi de nasibini alıyor. Vergi Kanunlarında değişiklik yapan kanun tasarısının 3. maddesi ile 1318 sayılı Finansman Kanununun Geçici 2. maddesinde yapılan değişiklikle, Bakanlar Kurulu`na Ek Taşıt Alım Vergisi oranını yüzde 36`ya kadar artırma yetkisi veriliyor. Bu, halen yüzde 12 oranında uygulanan Ek Taşıt Alım Vergisinin Bakanlar Kurulu`nun üç kat artırabileceği anlamına geliyor. Bakanlar Kurulu taşıtların teknik özelliklerine göre farklı vergi nispetleri de belirleyebilecek.


EĞİTİME KATKI PAYI UZATILIYOR;

Vergi kanunlarında yapılması düşünülen değişikliğe ilişkin olarak hazırlanan yasa tasarısının 4. maddesi ile 4306 sayılı yasanın geçici 1. maddesinde yapılan değişiklikle eğitime katkı payının uygulama süresi 31.12.2000 tarihlerinden 31 Aralık 2002 tarihine uzatılıyor. Bu değişiklikle 1 Eylül 1997 tarihlerinden beri uygulanan ve süresi yıl sonunda (31 Aralık 2000) bitecek olan eğitime katkı payı, 2001 ve 2002 yıllarını kapsayacak şekilde iki yıl daha uzatılmış oluyor.


ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ UZATILIYOR;

Vergi kanunlarında değişiklik öngören Kanun Tasarısının 5. maddesi ile 4481 sayılı Kanunun 8. maddesinde yapılan değişiklikle, cep telefonlarının tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri üzerinden alınan (hazır kart satışları dahil) yüzde 25 oranındaki özel iletişim vergisinin uygulama süresi 31 Aralık 2000 tarihinden 31 Aralık 2002 tarihine kadar uzatılıyor. Deprem bölgesi mücbir sebep halinin sona ermesine kadar bu vergiden muaf tutulmasına rağmen, deprem bölgesindeki hazır kart satışları da vergi kapsamına alınıyor.


ÖZEL İŞLEM VERGİSİ UZATILIYOR;

Vergi kanunlarında değişiklik öngören tasarının 6. maddesi ile 4481 sayılı kanunun 9. maddesinde yapılan değişiklikle, belirli işlem ve kağıtlar üzerinden Eğitime Katkı Payı tutarı kadar alınan Özel İşlem Vergisinin uygulama süresi 31 Aralık 2000 tarihinden 31 Aralık 2002 tarihine kadar uzatılıyor.


RTÜK, İMKB, SPK ve Rekabet Kurumu`ndan alınan ek vergiler uzatılıyor
Tasarısının 7. maddesi ile 4481 Sayılı Kanunun 15. maddelerinde yapılan değişiklik sonucu; Radyo Televizyon Üst Kurulu`nun (RTÜK) reklam gelirlerinden aldığı pay ile yayın izni ve lisans ücretleri, Rekabet Kurumunun, Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunun 39/1 - b maddesindeki gelirleri ile 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanunun 29. maddesi gereğince elde ettiği gelirlerin,
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası`nda (İMKB) yapılan iş ve işlemler nedeniyle alınan; menkul kıymet kotasyon ücretleri, Menkul kıymet tescil ücretleri, Kurtaj ücretlerinden ödenen borsa paylarından, Sermaye piyasası kurulu tarafından yapılan tescil ve kayıtlar nedeniyle alınan ücretler üzerinden alınan ek vergilerin uygulama süresi 31 Aralık 2000 tarihinden 31 Aralık 2002 tarihine uzatılıyor.


Deprem bölgesi için Maliye Bakanlığı`na yetki 17 Ağustos 1999 ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde Marmara Bölgesi`nde meydana gelen deprem felaketi nedeniyle mücbir sebep hali ilan edilen yerlerde mükellefiyet kaydı bulunanların, mücbir sebep hali kapsamına giren dönemlere ilişkin beyannamelerini; Bir veya birden fazla beyannamede toplu olarak verdirmeye, Bu beyannamelere ilişkin yeni beyan süreleri belirlemeye, Geçici vergi beyannamelerini hiç verdirmemeye,
Maliye Bakanlığı yetkili kılınıyor. (FİNANSAL FORUM)