Bilancolar Krizin Golgesinde Kaldi.

Gectigimiz yilinagustos ayinda Rusya`da baslayan ve tum dunyaya yayilan global kriz hisse senedi piyasasini derinden etkilerken, Istanbul Menkul Kiymetler Borsasi`nda islem goren sirketler de krizden payini fazlasiyla aldi. 262 sirketin acikladigi bilancolarda toplam kar rakami 774 trilyon 854 milyar 219 milyon liradan, 1 katrilyon 260 trilyon 103 milyar 99 milyon liraya yukselirken, degisim orani yuzde 62,6 oldu. Sirketlerin toplam zarari 38 trilyon 491 milyar liradan 91 trilyon 339 milyar liraya yukselirken, zarar eden sirket sayisi da 14`ten 51`e yukseldi. 1996-1997 donemiyle karsilastirildiginda, sirketlerin gectigimiz yil hedefledikleri performansi sergileyemedikleri acik bir bicimde ortaya cikti. Sirketlerin 1997 yili sonunda karlari, 1996`ya gore yuzde 113 oraninda artarken, son iki yildaki artis orani, sirket sayisindaki artisa paralel olarak yuzde 219 oldu. 1998 yilinda en fazla kari elde eden sirket, Sabanci Grubu bunyesinde faaliyet gosteren Akbank oldu. Akbank, 1997 yilinda 89 trilyon 817 milyar lira olan karini yuzde 120 artirarak, 197 trilyon liraya cikarirken, toplam karin da yuzde 15`ini elde etti. Gectigimiz yil yasanan krize ragmen bankalarin karlarinda gorulen buyuk artis dikkati cekerken, bilancosunu aciklayan 14 bankanin toplam kari 348 trilyon 584 milyar liradan 674 trilyon 406 milyar liraya yukseldi. 14 bankanin acikladigi kar rakami, 162 sirketin acikladigi kar rakaminin yuzde 53`unu olustururken, Akbank, Garanti Bankasi, Yapi Kredi ve Is Bankasi 548 trilyon lira karla, toplam karin 43`unu acikladi. Bankalar arasinda zarar aciklayan olmazken, reel olarak Sekerbank, Yapi Kredi Bankasi ve Esbank`in kar artisi enflasyonun altinda kaldi. Bankalarin bilancolarinin iyi geldigini belirten Etibank Fon Yonetim Muduru Hikmet Baydar, bankalarin faizlerin yuksek oldugu bir donemde topladiklari mevduati Hazine`ye kredi olarak, verdiklerini vurguladi. Hazine`ye verilen kredilerin batma ve donme gibi risklerinin de bulunmadiginin altini cizen Baydar, `Ordan bir faiz geliri tahakkuk ediyor. bankalar topladiklari parayi yuksek faizle Hazine`ye satarlarsa tabiiki bu kari elde ederler. Ortalama devaluasyonun yuzde 50-60 oldugu gectigimiz yil doviz toplayan bankalar, yuzde 140`la bono aldilar` dedi. Bu seyrin su ana kadar devam ettigini ifade eden Baydar, yilin ilk ceyreginden sonrasinin piyasa sartlarina bagli oldugunu kaydetti. 1995 yilindan bu yana zarar aciklayan Tupras gectigimiz yil kara gecerken, 1998 yili rekor bir karla 99 trilyon 367 milyar lirayla kapatti. Demir celik fiyatlarinin dolar bazinda yuzde 40 gerilemesi ve kur farklarini gider olarak yazdigi icin 1998 yilinda 32 trilyon 673 milyar lira ile Eregli zarar rekortmeni olurken, Petrol Ofisi`nin kari yuzde 45`lik artisla 21,7 trilyon liradan 31,7 trilyon liraya yukseldi. Bir diger kamu sirketi olan Petkim`in kari ise yuzde 35`lik azalisla 33,9 trilyon liradan 21, ,8 trilyon liraya geriledi. Bir zamanlar borsanin lokomotifi konumunda bulunan fakat yeniden degerleme haklarinin taninmamasiyla birlikte gozden dusen enerji sirketleri 1998 yilinda karlarinda yuzde 30 azalis yasadi. Cukurova, Kepez ve Aktas`in 1997 yilinda 22 trilyon 121 milyar lira olan toplam kari gectigimiz yil 15 trilyon 452 milyar liraya gerilerken en fazla kar azalisi yuzde 55`le Kepez`de gerceklesti. Kepez`in 1997 yilinda 4,1 trilyon lira olan kari 1998`de 1,8 trilyon liraya dustu. Gectigimiz yil yasanan kriz ozellikle tekstil sektorunu etkilerken, bilancosunu aciklayan 36 tekstil sirketinden 16`si zarar acikladi. 20 tekstil sirketi kar aciklarken, bu sirketlerden 9`unun kari azaldi. 14 tekstilci kardan zarara gecerken, zarar toplami 1 trilyon 165 milyar liradan 13 trilyon 110 milyar liraya yukseldi. Tekstil sirketleri arasinda en fazla zarari 4 trilyon 241 milyar lira ile Park Tekstil aciklarken, ayni sirket 1997 yilinda 1 trilyon lirayi askin kar aciklamisti. Ceylan Giyim, Derimod, Arat, Ceytas, Koniteks, Koytas, Okan Tekstil, Polylen, Sifas, Sonmez Pamukalu, Soktas, Sonmez Filament ve Soksa kardan zarara gecerken, en fazla kar aciklayan sirket 3, 3 trilyon lira ile Kordsa oldu. (FINANSAL FORUM)