Düşüşü de yükselişi gibi mi olacak?
Petrol fiyatlarının yükselmesi, euro`nun değer kaybı, teknoloji şirketlerinde büyümenin hız kesmesi ve hisse senedi piyasalarının son dönemdeki zayıf performansı, internet çağıyla birlikte başlayan hızlı büyüme döneminin sonunun gelip gelmediğinin sorgulanmasına neden oluyor.
Eski ekonomide `iş döngüsü` iyi kötü biliniyordu, ancak yeni ekonomi uzmanlarda dahil herkes için yeni bir olgu. Hızlı büyüme döneminde geleneksel teorilerin gelişmeleri açıklamakta yetersiz kaldığı görüldü, dolayısıyla büyümenin ardından ne geleceği konusunda da bir belirsizlik var ve tartışmalar son hızla sürüyor. ABD`de Michael Mandel yeni yayınlanan `Gelmekte Olan İnternet Bunalımı` adlı kitabıyla bu tartışmaları epey karamsar bir katkıda bulundu ve hemen akademik çevrelerde süregiden polemiklerin odak noktası haline geldi.
Mandel`e göre, yeni ekonomide büyüme süreçlerinin arkasından gelen çöküş ve durgunluk eski ekonomide görülenlerden çok daha kötü olacak. Mandel`in bu iddiasını yeni ekonomide büyümenin itici güçlerinin teknoloji sektörü ve mali sektör olduğu tezine dayandırıyor. Mandel, büyümenin hız kesmesiyle birlikte mali sektör faaliyetlerinde görülecek yavaşlamanın çok hızlı hareket edebilen ve bol miktarda olan sermaye üzerinde ciddi bir baskı yaratacağı, bunun da teknoloji harcamalarında ve teknolojik yeniliklerde ciddi bir gerilemeye yol açacağı, bunun neticesinde de hisse senedi piyasalarında hızlı bir düşüş sürecine girileceği kanısında.
Mandel`e göre, yeni ekonomiyi bekleyen durgunluk bu nedenlerden dolayı tahmin edilenden çok daha sert geçecek ve gerekli önlemler alınmazsa -ki bunların başında FED`in acilen faizleri aşağı çekmesi geliyor- devletin kurduğu güvenlik ağı nedeniyle 1930`lardaki Büyük Bunalım`ın yarattığı insani felaketler belki tekrar yaşanmayacak, ama genel ekonomik performans ve işsizlik 1930`ları aratacak noktaya gelebilir.
OTOMOTİV;
Devleri kara günler bekliyor ;
Geçen hafta açılan Paris Motor Show`da 30 ülkeden 600`den fazla katılımcı ürünlerini 15 Ekim`e dek sergileyecek. Fuarda 50 otomobilin dünya prömiyeri de yapılıyor. Geçen yıl Avrupa`da 15 milyon araç satarak bir rekorun altına imza atan üreticilerin bu yılki performansı da geçen yılın altında kalmayacak gibi görünüyor.. Ancak uzun vadede görünüm pek parlak değil. Petrol, buna paralel benzin fiyatlarındaki artış, euro`nun bir türlü önüne geçilemeyen düşüşü ve hız kazanan enflasyon, otomobil satışlarına önümüzdeki yıllarda ağır bir darbe indirecek. Petrolün varilinin 35 dolar civarında, euro`nun da dolar karşısındaki değerinin 90 sent seviyesinde seyretmesi halinde 2002`de otomobil satışlarının bugünkü düzeyinin yüzde 6 altında olması bekleniyor.
Endonezya; Etnik temizliğin bedeli;
Ekonominin nüfusun yüzde 3`ünü oluşturmasına karşın büyük bir kısmını kontrol eden 6 milyon Çinli azınlığa karşı Mayıs 1998`de başlayan saldırılar ve girişilen `ekonomik etnik temizlik` kampanyası Endonezya`ya pahalıya mal oldu. Çinli azınlığın en önemli üyeleri daha 1998`de, temizlik kampanyası başladığında ülkeyi terk ettiler ve hala geri dönmediler. Ülkeyi terk edenler arasında fabrika yöneticilerinden bankacılara ve doktorlara kadar ülke işgücünün en kalifiye kesiminin üyeleri vardı. Bu insanlar beraberlerinde milyarlarca dolarlık sermayeyi de yurtdışına çıkardılar. Kırsal kesimde ekonomi tamamen durdu. Çinlilerin sahibi ya da yöneticisi oldukları işletmeler milyarlarca dolarlık borçlarıyla ortada kaldı. En önemlisi gerilimin hala devam etmesi nedeniyle ülkeye yabancı sermaye girişi gerçekleşmiyor. Endonezya`nın acilen Çin asıllı vatandaşlarıyla barışması gerekiyor.
TEKNOLOJİ;
Gelecek optik ağlarda ;
İnternet trafiğinin her üç ayda bir ikiye katlanması ağ teknolojisinde yeri arayışları beraberinde getiriyor. Uzmanlara göre, hızla büyümeye devam eden bu talebi karşılayabilecek tek teknoloji şu anda optik ağ sistemi. Eski ağlardan yüzlerce kez hızlı veri aktarımı gerçekleştirebilen optik ağlara büyük yatırımlar yapılıyor. En gözde yatırım alanları ve gerçekleştirilen harcama miktarı ise şöyle:
UZAK MESAFELİ TELEFON AĞLARI: Bu yıl yapılan yatırımın 8 milyar doları bulması bekleniyor. Bu yatırımlarla ağların kapasitesi 80-160 kez artırılacak.
BÖLGESEL AĞLAR: Bu yılki toplam yatırımın 17 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor. Böylece saniyede 10 gigabitlik veri aktarımı mümkün hale gelecek.
ŞEHİR AĞLARI: Toplam yatırım 400 milyon doları bulacak. Bu alanda daha alınması gereken uzun bir mesafe var.
YEREL AĞLAR: Yatırım miktarı bilinmiyor, ama önümüzdeki aylarda ABD`de bir filmi dört saniyede internetten indirmek mümkün hale gelecek.
Bu Borsada seçimler satılıyor;
Iowa Üniversitesi`ne bağlı Tippie İşletme Okulu`nun bundan on iki yıl önce deneme amacıyla başlattığı Iowa Elektronik Piyasaları (IEM) adındaki future borsasında sadece `seçimler` işlem görüyor. Bu piyasadaki oyuncular gerçek para yatırarak seçim sonuçlarını, seçimlerden kimin galip çıkacağına ya da kimin ne kadar oy alacağını bilmeye çalışıyor. ABD`de 1988 ve 1992 yılında yapılan başkanlık seçimlerinde kimin ne kadar oy alacağını araştırma şirketlerinden bile daha iyi bilen yatırımcılar, Fransa, Almanya ve Türkiye`deki seçim sonuçlarını da doğru tahmin ettiler. Bu borsada işlem yapmak için öncelikle www.biz.uiowa.edu.iem adresindeki siteye girmeniz ve maksimum 500 dolarlık bir hesap açtırmanız gerekiyor. İşlemlerden komisyon alınmıyor, ama yatırımcı listesine kaydolmak için bir sefere mahsus 5 dolarlık bir ödeme yapıyorsunuz. Daha sonra diyelim Amerikan seçimlerine yatırım yapacaksınız. Öncelikle bütün adayları her birine 1 dolar ödeyerek satın alıyorsunuz. Sonra kazanmayacağını tahmin ettiğiniz adayı piyasa fiyatından satıyorsunuz. Bu da düşük fiyattan işlem gören adayın kazanma şansının daha az olduğu anlamına geliyor. Borsaya ilgi büyük. ABD`deki başkanlık seçimlerinin de etkisiyle bu yıl 7 bin `işlemci` IEM`e 175 bin dolar yatırdı. Peki borsanın seçim tahminleri ne yönde? Al Gore 58 sentten, George W. Bush 42 sentten, New York`tan Senato adayı olan Hillary Clinton 70 sentten, karşısındaki rakibi Rick Lazio ise 30 sentten işlem görüyor.
ABD Enerji yeşillenecek mi?
Artan petrol fiyatları yeşil enerjiyi, yenilenebilir enerji kaynaklarını yine gündemin ilk sıraların oturttu. 1980`lerde Oakland`da yeşil enerjiye yatırım yapan belediye başkanına zamanında karşı çıkılmıştı, ancak bugün şehir başkana duacı. Oakland`ın yeşil enerji için ödediği ek maliyet yıllık 70 bin dolar. Toplam 4 milyon dolarlık enerji faturası yanında bu para pek önemli değil. Ancak ABD genelinde yeşil enerji hala emekleme aşamasında. Yenilenebilir kaynaklar enerji üretiminin yüzde 2.3`ünü oluşturuyor. Fakat bu oranın 10 yıl içinde yüzde 10`a çıkması öngörülüyor. Ayrıca teknolojik yenilikler maliyetleri epey aşağı çekti. Örneğin rüzgar enerjisinin 1980`lerde 40 sent olan kilovat saat fiyatı 5 sente geriledi. Hele petrol fiyatlarının bugünkü seviyesini uzunca bir dönem koruması halinde enerji sektörünün beklenenden de hızlı bir şekilde yeşilleneceği tahmin ediliyor.
AvusturalyaDolar yeni ekonomi kurbanı ;
Olimpiyatlardan yüzünün akıyla çıkan Avustralya`nın sporcuları oyunlarda pek çok madalya aldı; para birimi ise nal topluyor. Avustralya Doları yıl başından bu yana ABD Doları karşısında yüzde 17, hazirandan beri ise yüzde 6 değer kaybetti ve euro`yla birlikte bu yılın en zayıf paraları arasında ilk sıraya yerleşti. Oysa Avustralya ekonomisinin durumu çok da kötü değil, en azından para biriminin bu kadar değer kaybına uğramasını gerektirecek kadar kötü değil. Üstemlik yün, nikel ve altın gibi malların başlıca ihracatçısı konumundaki Avustralya`nın para birimi bu malların fiyatlarındaki artışa rağmen değer kaybedilyor. Uzmanlar ise Avustralya Doları`ndan kaçışın başlıca nedeninin ülke ekonomisinin internet çağını yakalayamaması olduğu kanısındalar. Avustralya`nın durumu, yeni ekonomiye uyumlanamayan ülkeler için ciddi bir ders niteliği taşıyor. (PARA)
Eski ekonomide `iş döngüsü` iyi kötü biliniyordu, ancak yeni ekonomi uzmanlarda dahil herkes için yeni bir olgu. Hızlı büyüme döneminde geleneksel teorilerin gelişmeleri açıklamakta yetersiz kaldığı görüldü, dolayısıyla büyümenin ardından ne geleceği konusunda da bir belirsizlik var ve tartışmalar son hızla sürüyor. ABD`de Michael Mandel yeni yayınlanan `Gelmekte Olan İnternet Bunalımı` adlı kitabıyla bu tartışmaları epey karamsar bir katkıda bulundu ve hemen akademik çevrelerde süregiden polemiklerin odak noktası haline geldi.
Mandel`e göre, yeni ekonomide büyüme süreçlerinin arkasından gelen çöküş ve durgunluk eski ekonomide görülenlerden çok daha kötü olacak. Mandel`in bu iddiasını yeni ekonomide büyümenin itici güçlerinin teknoloji sektörü ve mali sektör olduğu tezine dayandırıyor. Mandel, büyümenin hız kesmesiyle birlikte mali sektör faaliyetlerinde görülecek yavaşlamanın çok hızlı hareket edebilen ve bol miktarda olan sermaye üzerinde ciddi bir baskı yaratacağı, bunun da teknoloji harcamalarında ve teknolojik yeniliklerde ciddi bir gerilemeye yol açacağı, bunun neticesinde de hisse senedi piyasalarında hızlı bir düşüş sürecine girileceği kanısında.
Mandel`e göre, yeni ekonomiyi bekleyen durgunluk bu nedenlerden dolayı tahmin edilenden çok daha sert geçecek ve gerekli önlemler alınmazsa -ki bunların başında FED`in acilen faizleri aşağı çekmesi geliyor- devletin kurduğu güvenlik ağı nedeniyle 1930`lardaki Büyük Bunalım`ın yarattığı insani felaketler belki tekrar yaşanmayacak, ama genel ekonomik performans ve işsizlik 1930`ları aratacak noktaya gelebilir.
OTOMOTİV;
Devleri kara günler bekliyor ;
Geçen hafta açılan Paris Motor Show`da 30 ülkeden 600`den fazla katılımcı ürünlerini 15 Ekim`e dek sergileyecek. Fuarda 50 otomobilin dünya prömiyeri de yapılıyor. Geçen yıl Avrupa`da 15 milyon araç satarak bir rekorun altına imza atan üreticilerin bu yılki performansı da geçen yılın altında kalmayacak gibi görünüyor.. Ancak uzun vadede görünüm pek parlak değil. Petrol, buna paralel benzin fiyatlarındaki artış, euro`nun bir türlü önüne geçilemeyen düşüşü ve hız kazanan enflasyon, otomobil satışlarına önümüzdeki yıllarda ağır bir darbe indirecek. Petrolün varilinin 35 dolar civarında, euro`nun da dolar karşısındaki değerinin 90 sent seviyesinde seyretmesi halinde 2002`de otomobil satışlarının bugünkü düzeyinin yüzde 6 altında olması bekleniyor.
Endonezya; Etnik temizliğin bedeli;
Ekonominin nüfusun yüzde 3`ünü oluşturmasına karşın büyük bir kısmını kontrol eden 6 milyon Çinli azınlığa karşı Mayıs 1998`de başlayan saldırılar ve girişilen `ekonomik etnik temizlik` kampanyası Endonezya`ya pahalıya mal oldu. Çinli azınlığın en önemli üyeleri daha 1998`de, temizlik kampanyası başladığında ülkeyi terk ettiler ve hala geri dönmediler. Ülkeyi terk edenler arasında fabrika yöneticilerinden bankacılara ve doktorlara kadar ülke işgücünün en kalifiye kesiminin üyeleri vardı. Bu insanlar beraberlerinde milyarlarca dolarlık sermayeyi de yurtdışına çıkardılar. Kırsal kesimde ekonomi tamamen durdu. Çinlilerin sahibi ya da yöneticisi oldukları işletmeler milyarlarca dolarlık borçlarıyla ortada kaldı. En önemlisi gerilimin hala devam etmesi nedeniyle ülkeye yabancı sermaye girişi gerçekleşmiyor. Endonezya`nın acilen Çin asıllı vatandaşlarıyla barışması gerekiyor.
TEKNOLOJİ;
Gelecek optik ağlarda ;
İnternet trafiğinin her üç ayda bir ikiye katlanması ağ teknolojisinde yeri arayışları beraberinde getiriyor. Uzmanlara göre, hızla büyümeye devam eden bu talebi karşılayabilecek tek teknoloji şu anda optik ağ sistemi. Eski ağlardan yüzlerce kez hızlı veri aktarımı gerçekleştirebilen optik ağlara büyük yatırımlar yapılıyor. En gözde yatırım alanları ve gerçekleştirilen harcama miktarı ise şöyle:
UZAK MESAFELİ TELEFON AĞLARI: Bu yıl yapılan yatırımın 8 milyar doları bulması bekleniyor. Bu yatırımlarla ağların kapasitesi 80-160 kez artırılacak.
BÖLGESEL AĞLAR: Bu yılki toplam yatırımın 17 milyar doları bulacağı tahmin ediliyor. Böylece saniyede 10 gigabitlik veri aktarımı mümkün hale gelecek.
ŞEHİR AĞLARI: Toplam yatırım 400 milyon doları bulacak. Bu alanda daha alınması gereken uzun bir mesafe var.
YEREL AĞLAR: Yatırım miktarı bilinmiyor, ama önümüzdeki aylarda ABD`de bir filmi dört saniyede internetten indirmek mümkün hale gelecek.
Bu Borsada seçimler satılıyor;
Iowa Üniversitesi`ne bağlı Tippie İşletme Okulu`nun bundan on iki yıl önce deneme amacıyla başlattığı Iowa Elektronik Piyasaları (IEM) adındaki future borsasında sadece `seçimler` işlem görüyor. Bu piyasadaki oyuncular gerçek para yatırarak seçim sonuçlarını, seçimlerden kimin galip çıkacağına ya da kimin ne kadar oy alacağını bilmeye çalışıyor. ABD`de 1988 ve 1992 yılında yapılan başkanlık seçimlerinde kimin ne kadar oy alacağını araştırma şirketlerinden bile daha iyi bilen yatırımcılar, Fransa, Almanya ve Türkiye`deki seçim sonuçlarını da doğru tahmin ettiler. Bu borsada işlem yapmak için öncelikle www.biz.uiowa.edu.iem adresindeki siteye girmeniz ve maksimum 500 dolarlık bir hesap açtırmanız gerekiyor. İşlemlerden komisyon alınmıyor, ama yatırımcı listesine kaydolmak için bir sefere mahsus 5 dolarlık bir ödeme yapıyorsunuz. Daha sonra diyelim Amerikan seçimlerine yatırım yapacaksınız. Öncelikle bütün adayları her birine 1 dolar ödeyerek satın alıyorsunuz. Sonra kazanmayacağını tahmin ettiğiniz adayı piyasa fiyatından satıyorsunuz. Bu da düşük fiyattan işlem gören adayın kazanma şansının daha az olduğu anlamına geliyor. Borsaya ilgi büyük. ABD`deki başkanlık seçimlerinin de etkisiyle bu yıl 7 bin `işlemci` IEM`e 175 bin dolar yatırdı. Peki borsanın seçim tahminleri ne yönde? Al Gore 58 sentten, George W. Bush 42 sentten, New York`tan Senato adayı olan Hillary Clinton 70 sentten, karşısındaki rakibi Rick Lazio ise 30 sentten işlem görüyor.
ABD Enerji yeşillenecek mi?
Artan petrol fiyatları yeşil enerjiyi, yenilenebilir enerji kaynaklarını yine gündemin ilk sıraların oturttu. 1980`lerde Oakland`da yeşil enerjiye yatırım yapan belediye başkanına zamanında karşı çıkılmıştı, ancak bugün şehir başkana duacı. Oakland`ın yeşil enerji için ödediği ek maliyet yıllık 70 bin dolar. Toplam 4 milyon dolarlık enerji faturası yanında bu para pek önemli değil. Ancak ABD genelinde yeşil enerji hala emekleme aşamasında. Yenilenebilir kaynaklar enerji üretiminin yüzde 2.3`ünü oluşturuyor. Fakat bu oranın 10 yıl içinde yüzde 10`a çıkması öngörülüyor. Ayrıca teknolojik yenilikler maliyetleri epey aşağı çekti. Örneğin rüzgar enerjisinin 1980`lerde 40 sent olan kilovat saat fiyatı 5 sente geriledi. Hele petrol fiyatlarının bugünkü seviyesini uzunca bir dönem koruması halinde enerji sektörünün beklenenden de hızlı bir şekilde yeşilleneceği tahmin ediliyor.
AvusturalyaDolar yeni ekonomi kurbanı ;
Olimpiyatlardan yüzünün akıyla çıkan Avustralya`nın sporcuları oyunlarda pek çok madalya aldı; para birimi ise nal topluyor. Avustralya Doları yıl başından bu yana ABD Doları karşısında yüzde 17, hazirandan beri ise yüzde 6 değer kaybetti ve euro`yla birlikte bu yılın en zayıf paraları arasında ilk sıraya yerleşti. Oysa Avustralya ekonomisinin durumu çok da kötü değil, en azından para biriminin bu kadar değer kaybına uğramasını gerektirecek kadar kötü değil. Üstemlik yün, nikel ve altın gibi malların başlıca ihracatçısı konumundaki Avustralya`nın para birimi bu malların fiyatlarındaki artışa rağmen değer kaybedilyor. Uzmanlar ise Avustralya Doları`ndan kaçışın başlıca nedeninin ülke ekonomisinin internet çağını yakalayamaması olduğu kanısındalar. Avustralya`nın durumu, yeni ekonomiye uyumlanamayan ülkeler için ciddi bir ders niteliği taşıyor. (PARA)
Bu haberi okuyanlar bunları da okudu
