Enflasyonda Eylul Firtinasi`na Dikkat!

Yilbasindaenflasyonla mucadleenin baslamasiyla birlikte, tum ulke olarak enflasyon hedeflerine kilitlendik. Her ay aciklanan enflasyon oranlari, toplum kesimleri tarafindan inceleniyor ve yil sonu hedeflerinin tutup tutmayacagi yonunde fikir yurutuluyor. Ocak ayi enflasonunun tahminlerin cok ustunde cikmasi moralleri bozmustu. Subat ayi enflasyonunun tahminler dolayinda cikmasi nedeniyle boyle bir moral bozuklugu yasanmadi. Ancak ilk iki aydaki toplam enflasyonun yuzde 10.1`i bulmasi ve yil sonu hedefinin yarisina ulasmasi, kafalara kusku tohumlarini ekti. Enflasyonun hedeften ne kadar sapabilecegi tartisilmaya basladi. Subat ayi enflasyon tahmininde tam isabet kaydeden uzmanlar, bu kez yilin tamami icin bir tahmin calismasi yapti. Bu calismada oncelikle ilk iki ayda yasanan gelismeler ve yil sonu beklentileri dikkate alindi. Son 10 yilin verileri gozden gecirilerek enflasyonun mevsimlik seyri de hesaba katildi. Bu verilerin isiginda, onumuzdeki aylarda enflasyonun nasil bir seyir izleyebilecegi ortaya cikarildi. Yaptigimiz tahminlere gore, TEFE (toptan esya fiyatlari endeksi) enflasyonunda yuzde 20`lik hedefe ulasma sansi artik fazla degil. Ancak TEFE enflasyonunu yuzde 20`lere indirme imkani hala suruyor. TEFE enflasyonu yil sonunda yuzde 28-30 araliginda gerceklesebilecek gibi gorunuyor. TUFE (tuketici fiyatlari endeksi) enflasyonunda hukumetin hedefi yuzde 25`ti. Bu hedefte de 10 puanlik bir sapma olabilecek gibi. Yaptigimiz hesaplara gore, TUFE enflasyonu yil sonunda yuzde 35 dolayinda gerceklesebilecek. Ocak ve subat aylarinda gerceklesen enflasyon oranlari, yil sonunda yuzde 30-35 arasinda bir enflasyon oraninin tutturulabilecegine isaret ediyor. Bu oranlar hukumetin hedeflerine gore biraz yuksek ama, son 10 yilin verilerini dikkate alarak hesapladigimiz mevsim normallerinin gerisinde. 1999`un nisan ayindan bu yana yukselis egiliminde olan 12 aylik enflasyon oranlari, onumuzdeki nisan ayindan itibaren dususe gecebilecek. Cunku gecen yilin nisan ayindan itibaren aylik enflasyon oranlari mevsim normallerinin hem de gecen yilki oranlarin altinda kalabilecek. Bu durum 12 aylik enflasyon oraninda hizli bir dususe yol acabilecek. Enflasyonda bahar ve yaz aylari kolay gececek gibi gorunuyor. Yazlik meyve ve sebzelerin yavas yavas piyasaya cikacak olmasi, nisan ayindan itibaren gida fiyatlarindaki artisi yavaslatacak. Tarimsal uretim beklendigi gibi iyi olursa, yaz aylarinda gida fiyatlari gerileyebilecek. Bu durum enflasyonu asagi cekecek. 2000 yili enflasyonunun kaderi ise sonbahar aylarinda cizilecek. Egitim harcamalari, kislik yakacak ve giysi talebinin artmasi gibi nedenlerle her yil sonbaharda ekonomide talep artisi yasanir. Talepteki bu artis fiyatlara da yansir ve eylul ve ekim aylari yilin en yuksek enflasyon oranlarina sahne olur. Bu yil da sonbahar aylarinda talepte artis yasanacak ve bu artis fiyatlara yansiyacak. Ancak hukumetin alacagi onlemlerle bu yansima dusuk tutulabilir. Hukumetin onumuzdeki alti ayda gosterecegi performans, sonbahar aylarinda yuksek enflasyon beklentisini kirabilir. Ozel sektorle uzlasmaya gidilerek, sonbahar aylarinda alisilagelen yuksek zamlarin yapilmasinin onune gecebilir. Eylul enflasyonu TEFE`de yuzde 3`u, TUFE`de yuzde 4.5`i asmazsa, yil sonu enflasyon hedefi 10 puanlik bir sapma ile tutturulabilir. Bu oranlarin altinda gerceklesebilecek eylul enflasyonlari, yil sonunda hedefe daha fazla yaklasilmasini saglar. Eylul ayinda enflasyonda yasanacak bir patlama ise yil sonu enflasyonunun yuzde 40`in altina indirilmesinin onune gecer. (EKONOMIST)