Gelecekte AB`ne Girme Balkan Ülkelerine De Verilmeli

AB, katılıma ilişkin konuşmaları başlatmak üzere Doğu Avrupa`dan bazı ülkeleri davet etme kararı aldığında, politikacılar kıtaya istikrar getirecek bir girişimden dolayı kendilerini kutladılar.


Eski Sovyetler Birliği dışında kalan, hemen hepsi Doğu ve Orta Avrupa ülkesi toplam 13 ülke, mevcut durumda AB üyeliğine aday statüsünün tadını çıkartıyorlar. Ülkelerden bazıları 2003 gibi yakın bir tarihte AB`ye girme umudu taşıyor.
Ancak, en fazla istikrar gereksinimi içinde olan - Hırvatistan, Makedonya, Bosna, Arnavutluk ve Sırbistan - gibi Avrupa ülkelerine ne demeli? Hırvatistan`ın başkenti Zagrep`te, güney batı Balkanların savaş yorgunu beş ülkesiyle ilişkilerin geliştirilmesi amacıyla gelecek Cuma günü gerçekleşecek olan bir toplantıda, AB hükümet başkanları ticaret, yardım ve diplomatik barışma için karışık bir formül önerecekler. Ancak, AB üyeliği sembolik potansiyeline ilişkin, beş ülkeye yalın bir şekilde bu opsiyonu şimdilik akıllarından bile geçirmemeleri söylenecek.
Ülkeler omuz silkip, Brüksel`in önerdiklerini kabul etmek durumunda kalacaklar. Ancak bu arada, içinde bulundukları sıkışık durumda, kendi vatandaşlarına siyasi ve ekonomik reformları kabul ettirmek için AB üyeliği olasılığını kullanmaktan da mahrum olacaklar.


Yakın bir zamanda AB`ye katılım daveti almadıkları takdirde, ülkelerden bazıları reformlardaki gelişmelerin yavaşlayacağı ve bölgedeki istikrarın altının kazınabileceği uyarısında bulunuyorlar. Yeni ülkelerin AB`ne daveti için koşulların daha net olarak belirlenmesini savunan Avrupa Politikası Çalışma Merkezi, (Center for European Policy Studies) direktörü Michael Emerson, Orta ve Doğu Avrupa`nın komünizm sonrası en kırılgan rejimlerinin, güçlü bir entegrasyon yörüngesi desteğine gelecek 10 yıl içinde değil, mevcut durumda gereksinimleri var, dedi.
Kısmen, bir kötü zamanlama vakası. 1997`de güney - batı Balkanlarla uğraşma konusu yoktu. Geçtiğimiz Aralık kadar yakın bir zaman önce, AB katılacak ülkeler listesini son olarak elden geçirdiğinde, güney - batı Balkanlardaki durum idare edilemeyecek kadar sıcaktı.


Slobodan Milosevic hala Kosova, Bosna ve Karadağ`daki komşularını tehdit etmeye devam ediyordu ve Franjo Tudjman Hırvat savaş suçlularını saklıyordu.
Ne varki o zamandan beri durum daha iyi yönde radikal değişiklikler gösterdi. Yeni bir demokratik cumhurbaşkanı, Hırvitastan`ı yeniden uluslararası cepheye taşıdı.
Yeni Sırp cumhurbaşkanı Vojislav Kostunica, Sırbistan`da demokratik değişim umudu söz veriyor. Mevcut durumda, güney - batı Balkan ülkeleri AB katılımına ilişkin konuşmada sabırsızlanırken, onları reddetme argümanları da azalıyor.
Bu ülkeler, geçen yıl adaylık statüsü verilen, örneğin Türkiye, Romanya ve Bulgaristan gibi ülkelerden daha az gelişmiş, istikrarlı ya da demokratik değiller. Güney - batı Balkan ülkelerinin neden hatırlarının kırıldığını anlamak zor değil.
Hırvatistan, geçen yıl başvuruda bulunan Makedonya`yı izleyerek, AB üyeliği için gelecek yaz başvuruda bulunacağını söylüyor. Kostunica, ilk yurt dışı gezisini geçen ay Biarritz`deki AB zirvesine yaparak, Sırbistan`ın Avrupa ilhamlarının altını çizdi.


Gerçektende, kısa bir zaman önce gerçekleştirilen bir kamuoyu yoklamasının sonucunda, Sırpların yüzde 76`sının AB üyeliği taraftarı olduğu saptandı.
Balkanlar hazır olabilir, ancak AB değil. Mevcut 13 adayla süren görüşmelerin karmaşıklığından ve kendi ülkelerinde Avrupa için büyük projeye giderek artan dirençle karşılaşan Avrupa liderleri, kapıyı daha fazla aralama ruh halinde değiller.
O yüzden AB, reformları ve bölgedeki Avrupa entegrasyonunu desteklemek için başka diplomatik yollar araştıracak. Zagrep zirvesinde, Makedonya istikrar ve birleşme anlaşması olarak anılan belgeyi imzalayacak ilk ülke olacak ve Hırvatistan da bu anlaşma için gereken görüşmeleri resmi olarak başlatacak.
Güney - batı Balkanlar için özel olarak hazırlanmış bu anlaşmalar, AB adayı ülkelerle imzalanan işbirliği paktlarını andırıyor, yalnız AB üyeliği prospektini içermiyorlar.


İstikrar ve birleşme anlaşmaları ayrıca, Balkan ülkelerinin birbirleriyle olan husumetlerini ortadan kaldırarak, bölgesel ticaret ve siyasi bağların güçlendirilmeye başlanılmasını da, gerektiriyor. Bir parça tatlandırıcı, bal vermek anlamında AB, AB`de tek taraflı ticaret serbestisi vaadleri veriyor. AB adaylığı, AB`nin sürdürdüğü hoş bir sembol, ancak bölgeye ticaret ve yardım önerisi ve aktarımı çok daha önemli bir konu. Burada, AB`nin büyük sözler verip, takibini yapmama rekoru bulunuyor. İlk sınavlardan birisi AB`nin Sırbistan`ın kışı çıkarmasına yardımcı olmak amacıyla 200 milyon euroluk acil yardım programını hızlı bir şekilde bölgeye aktarmadaki başarısı olacak. Bölge için daha uzun vadeli gelişme yardımı ise sırada. İlk yakıt yüklemesi hafta sonunda bölgeye ulaştı. AB ayrıca bu ay bölgeyle olan ticaret engellerinin çoğunu tek taraflı olarak kaldırdı ve Hırvistan yıl sonunda yürürlüğe girmek üzere tekstil ticareti serbestliğine ilişkin bir anlaşma imzaladı.


AB dış ilişkiler komisyoneri Chris Patten`ın Balkanlar politikası danışmanı Ed Llewellyn, son dönem konferansların birisinde, bu yeni anlaşmanın güney - batı Balkanlar için AB`ne resmi davet kadar çekici olduğunu söyledi. Her durumda, AB liderleri, zaman içinde olgunlaştıktan sonra, bölgeye AB üyeliği önerisinde bulunacaklarının ipucunu vermiş oldular. Llewellyn, İki tarafı mevcut durumda mı , yoksa daha sonraki bir safhada mı bir araya getirdiğimizin bir önemi yok, diyor.
Ancak, bölgedeki bir çokları bunun bir önemi olduğu düşüncesinde. Onlara göre, Balkanlar için İstikrar Paktı`ndan, Avrupa Komisyonu ve çeşitli BM misyonlarına uzanan bir yelpazede, bölge için planlanmış ama başarısız olmuş, ya da yerine getirilmemiş planlarla kuşatılmış Balkan vatandaşlarını, AB`nin Balkanlar`daki yeni diplomatik insiyatifi, şeffaf olmayan jargonuyla, yalnızca tereddütte bırakıp, kafalarını karıştıracak. AB üyeliğine değinmeyen bir Zagrep zirvesi, pek de ses getirmeyecek. Brüksel`deki Hırvatistan dış ilişkiler görevlisi Boris Grigic, Avrupalı statümüzün teyidini istiyoruz, diyor. (FİNANSAL FORUM - THE WALL STREET JOURNAL)