Mujde!.. ıc Borc 1.5 Katrılyon Azalıyor.

Turkiye`dedevlet butcesinin baslangic hedefleriyle yil sonu gerceklesme rakamlari arasinda uyum olmamasi, neredeyse geleneklesti. Ustelik, hedeflerle gerceklesmeler arasindaki sapma hep olumsuz yonde oldu. Bu sapmanin en azindan butcenin en buyuk gider kalemi durumundaki borc faizlerinde 2000 yilinda da soz konusu olacagi tahmin ediliyor. Ancak bir farkla, bu yilki sapmanin olumsuz degil, olumlu yonde olmasi bekleniyor. Boylece devlet butcesinin bu makus talebi degisebilecek, uygulanan ekonomik programin etkisiyle bir cok alanda oldugu gibi, butce uygulamalarinda da istikrarli bir surec baslayabilecek. Hazine Mustesarligi`ndan elde ettigimiz veriler ve yilin ikinci yarisina yonelik tahminlere dayanarak yaptigimiz hesaplamalar, Turkiye`nin mayis ayindan itibaren butce ve borclanma acisindan cok rahat bir doneme girecegini gosteriyor. Kabaca vurgulamak gerekirse, yilin ikinci yarisinda yapilacak borc faiz odemelerinin toplami, yilin ilk yarisindaki odeme miktarin yarisi duzeyinde kalacak. Yilin ilk uc ayinda 6.1 katrilyon lira olan ic borc faiz odemesi, ikinci uc aylik donemde de 6.1 katrilyon lira ile hemen hemen ayni duzeyde gerceklesecek. Ucuncu ve dorduncu uc aylik donemlerinn toplaminda ise sadece 6 katrilyonluk bir odeme yapilacak. Hazine Mustesarligi`nin verilerine gore yilin ilk ceyreginde 6.6 katrilyon liralik odeme projeksiyonuna karsilik, fiilen odenen ic borc faizi 6.1 katrilyon lira duzeyinde kaldi. Ocak ayinda 1.9, subat ayinda 2.4, mart ayinda 1.8 katrilyon liralik faiz odendi. Yine Hazine Mustesarligi`nin tahminlerine gore yilin ikinci ceyreginde de 6.1 katrilyon liralik faiz odenecek. Odemelerin 2.8 katrilyon liralik bolumu nisan, 2.1 katrilyon liralik bolumu mayis, 1.2 katrilyon liralik bolumu haziran ayinda yapilacak. Yilin en yuksek faiz odemesi 2.8 katrilyon lirayla icinde bulundugumuz nisan ayina ait olurken, odeme tutari haziran ayinda onceki aylarin yarisi duzeyine inecek. Izleyen aylarda da agustos haric bu rahatlama devam edecek. Henuz Hazine tarafinndan aciklanmamis olmakla beraber yapilan tahminlere gore temmuz ayinda 1.3 katrilyon, agustos ayinda 2.8 katrilyon lira dolayinda ic borc faizi odenecek. Agustos`tan sonra ise cok belirgin bir rahatlama yasanacak. Cunku eylul ayindaki 1.2 katrilyon liralik odemenin arkasindan kasim ayinda 550 trilyon, aralik ayinda 90 trilyon lira dollayinda olmak uzere yine cok dusuk miktarlarda odeme gerceklestirilecek. Sonucta yilin birinci ve ikinci ceyreginde 6.1 katrilyon lira olan ic borc faiz odemesi ucuncu ceyrekte 4.2 katrilyona, son ceyrekte 1.8 katrilyon liraya kadar gerileyecek. Baska ifadeyle yilin ilk yarisindaki 12.2 katrilyon liralik odemeye karsilik, ikinci yarida sadece 6 katrilyon liralik bir odeme yapilacak. Bu yilin sonuna kadar yapilacak ic borc faiz odemesi toplam tutarinin 18.2 katrilyon liraya ulasabilecegi tahmin ediliyor. Ancak bu tahmin, siyasi alanda herhangi bir istikrarsizlik yasanmayacagi, Hazine`nin borclanma politikasinda bir degisiklik olmayacagi ve faiz oranlarindaki dusuk seviyenin devam edecegi temel varsayimlarina dayandiriliyor. Cunku siyasi arenada yasanacak herhangi bir sorun hem Hazine`nin borclanma politikasini etkileyebilecek hem de faiz oranlarinin yeniden yukselmesini beraberinde getirebilecek. Mevcut kosullarda ise Hazine itfasinin yuzde 75`i kadar net borclanma programina devam ederken, borclanma faizleri halen yuzde 33-35 dolayindaki duzeyinden, yilin ikinci yarisindan yuzde 25 dolayina kadar gerileyebilecek. Hazine`nin uygulanmakta olan ekonomik programin yarattigi olumlu havadan yararlanarak, itfasindan daha az duzeyde borclanmasi, dogal olarak geri odemeleri ve faiz yukunu de azaltiyor. Devlet borclanma senetlerinin faiz oranlarinin hizla gerilemesi, diger yandan istenilen duzeyde dis borclanma saglanmasi, birbirleriyle baglantili olarak devletin uzerindeki faiz yukunu azaltan diger faktorler durumunda. Faiz yukundeki bu hafifleme devlet butcesine de dogrudan yansiyacak ve butce performansini olumlu etkileyecek. Cunku 2000 yili toplam butce odeneginin yuzde 42.2 gibi cok yuksek bir bolumu sadece ic borc faizine ayrilmis durumda. Rakamla ifade etmek gerekirse ic borc faizi icin ayrilan odenek 19.8 katrilyon lira. Eger kosullar degismez ve yil sonu itibariyle toplam ic borc faiz odemesi 18.2 katrilyon lira duzeyinde kalirsa butcede en az 1.5 katrilyon liralik bir tasarruf saglanmis olacak. Bu rakamin toplam butce buyuklugunun yuzde 3`unu astigi, 2.4 katrilyon liralik yatirim odenegine yakin bir duzey olusturdugu dikkate alindiginda faiz odemelerindeki tasarrufun ne kadar onemli oldugu daha acik gorulebiliyor. 2000 yili icin, ozellikle ek vergiler sayesinde toplam butce gelirlerinde yuksek artis, diger taraftan ucretlerdeki sinirlama sayesinde toplam giderlerde daha dusuk bir artis ongorulmustu. Giderlerin 19.8 katrilyonu ic borc, 1.3 katrilyonu dis borc faizi olmak uzere 21.1 katrilyon lirasi faize ayrilmisti. Oysa ic borc faiz odemesi 1.5 katrilyon lira daha az olabilecek. Diger kalemlerin ayni kalmasi durumunda, faizlerdeki bu tasarruf ongorulen konsolide butce acigi, 13 katrilyon liranin altinda kalabilecek. Elde eedilecek bu sonuclar, uygulanmakta olan ekonomik programin basari hanesine yazilacak ve onnumuzdeki yillar icin de daha olumlu bir zemin yaratilmasini saglayacak. (PARA)