Sabancı Holding`in 21`inci Yüzyıl Planları

Sabancı Holding, 57 şirketi, 30 bin çalışanı ve 10 milyar dolarlık cirosuyla Türkiye`nin en büyük özel sektör kuruluşlarından biri. Bankacıık, sigorta petro-kimya, otomotiv, tekstil, kağıt ve ambalaj, gıda ve perakendecilik, çimento, turizm, tütün, bilgi teknolojileri gibi hemen her sektörde faaliyet gösteren Sabancı Holding`in Yönetim Kurulu Başkanı Sakıp Sabancı`nın, Ağustos ayında Amerikan finans çevrelerinin gazetesi The Wall Street Journal`a yaptığı açıklama, kamuoyunda kelimenin tam anlamıyla bomba etkisi yarattı. Holdingin bir numaralı ismi Sakıp Sabancı bazı sektörlerden çekileceklerini açıklıyordu bu açıklamasında.

Açıklamanın Türkiye`de bu kadar es getirmesinin nedeni elbette boşuna değil. Alınacağı söylenen karar toplumun önemli bir kesimini yakından ilgilendiriyor. Çünkü holding, halihazırda aileleriyle birlikte Türkiye`de çok geniş bir kesime istihdam sağlıyor. Bunun yanında, hammadde, yan sanayi, toptancı, perakende gibi ekonominin bütün zincirleriyle doğrudan ve dolaylı ilişkisi sözkonusu.

Ağustos ayında The Wall Street Journal`a yaptığı flaş açıklamadan sonra Sabancı Holding`in yeni yüzü konusunda açıklama yapmayan Sakıp Sabancı, Ekonomist`le görüştü.

Sabancı, dünyadaki gidişatta, herkes birleşiyor. Evin içine baktığımızda, birbirine benzer bazı firmalarımızın verimliliği yakalamak için birleşmeleri ne getirir ne götürür? Bunu araştırıyoruz. Ondan sonra da bazı faaliyet alanlarımızdan ayrılmak biçimindeki üçüncü kompartımana atlayacağız.

Sabancı Topluluğu olarak çok fazla alana dağılmışız. bu ihtisaslaşma, birleşmelere ters düşüyor ama oluşumda böyle yaşadık. Onda da düşünce neydi? Babam rahmetli, bütün yumurtaları aynı kefeye koyma, riski dağıt derdi. Krizler olduğu zaman tekstil ağlıyor, ben çimentoda para kazanıyorum. İyi yapmışız ama dünyanın yeni ruhu ne söylüyor kardeşim?

Global gidişata göre hangi şirketleri öncelikle birleştirmeyi planlıyorsunuz?

Şimdi, Türkiye`deki bankaların hepsi toplandı mı, Deutsche Bank olamaz. bu Deutsche Bank ben büyüyeceğim, başkalarıyla birleşeceğim derken, işte biz böyle bir ruhla başlıyoruz.

Hangi alanlardan çıkacağım? Bazı değerlendirmeler oldu, acaba şurası mı burası mı gibi sözler söylendi. Bunun iki kere iki dört etmesi; iflanı, filanı filanı kapatacağım demek bir ilmi araştırma işi. Onun içindeyiz. Önceki hafta, McKinsey`le üç saat yine çalıştık. 16 Ekim`de yine çalışacağız.

Ben filan filandan çıkacağım dediğim zaman, orda çalışanların moralini bozuyor. O insanlar diyor ki, `Ben Sabancı`nın falan şirketinde çalışıyorum, buranın istikbali yokmuş, burası kapanacakmış`. Sakıp Sabancı`nın kendisi öyle söylediğine göre, ben başka bir işe bakayım. Şimdi bize talepler gelecek, `beni falan şirketten al, falan yere koy` diyecekler.

McKinsey Danışmanlık şirketinin çalışmaları ne zaman sonuçlanabilir?
Sabancı: Bakın, bu çalışmalardan notlar yazmışım. Portföy ne durumda, portföyde nasıl bir yeni ruh olması gerekir, organizasyon yaklaşımı ne olmalı? Bu, kocaman bir paneldir ve buraya ben, kardeşlerim, profesyonellerim, bütün insanlar gönül veriyor.

Yalnız ve yalnız Sabancı Topluluğunu ileriye taşımak, burda başarıyı yakalamak için koşmuyoruz. O var, hedefimizin kendisi ama onun yanına yapışmış bir şey var. Başkalarına güzel bir numune yapabilirsek, bu numuneyi başkalarına da sunarız.

Şu anda sanayileşme sarhoşluğuyla tarımı geri attık. Bu çok yanlış. Tarım istihdam yaratır. Ayrıca köyden şehire sel gibi gelişi durdurur. Tarım önemli, onu değerlendireceğiz.

Bugün yurtdışında şirketlerime adam alacağım dediğimde, yabancılar Türk alma, beni al diyor. Herkes iş istiyor kendi yöresinde.

İstihdam işinde tekstil önemli. Az yatırım, çok işyeri açıyor. Biz Adana`dayız. ruhumuz tekstille gelmiş, onunla gelişmiş, hamurumuz böyle yoğrulmuşl. Doğrularımız burda dursun. Yanında başka doğrular daha var.

Dünya realiteleri diyor ki, istihdam doğru ama tadı kaçırılmamışsa. Afrika pazarlarında yarıştığın adam, otomasyona gidiyor kardeşim. Sen de onunla birlikte gitmek zorundasın. Dünyanın yeni yüzüne uymazsan ve gene eski kafayı korursan olmaz.

Tarımda büyümeye devam edeceğiz. Tarımı seviyoruz.

Tarımla alakalı dediğimiz zaman, CarrefourSA`dan bakarsam, CarrefourSA çiftçiye ruh verecek. Şuu böyle verirsen şu avantajları veririm diye birikimleri getirecek, yeni bir pencere açacak. Süt olacak, yoğurt olacak.

Biz gıda işinde giderken, perakendecilikte pazara ulaşmak yelpazenin bir numaralı kriterlerinden biri ama yanında tarımla bağlantısı var. Çünkü, süt değerlenecek.

Gıdada Danone ile ortaklığınız nasıl gidiyor?
Çocuk doğdu, bebelik dönemini yaşıyor. Bebelik döneminde de şöyle olaydı, böyle olaydı var. Tabii, Fransız`ın kafasına göre yeni teknolojiler yeni düzenlemelerle biraz zorluklar yaşadık. Tikveşli ve Birtat`ı grubumuza kattık. Başka markaları da bünyemize katabiliriz.

Su işinde, geldik başka yerde de dağıtma, distribüsyon ne diyor; başka yerde alternatif olur mu? Şişelerin yerine damacanalara gitmek gibi yeni fikirlere gitmek. Hangi konuyu konuşursan konuş, nasıl başladı nereye geldi, eh eyi oldu, burda durak. Tövbe, durmak hiç yok. Her işin daha iyisinin daha iyisi aranacak.

Bir süredir gündemde olan bisküvi yatırımı projeniz hangi aşamada?

Benim ortaklarım dunyada kendini ispat etmiş, iyi bisküvici. Adapazarı civarında araziyi bulalım alalım, onların ilmi çalışmalarına göre şu boyutta bir bisküvi fabrikası yapalım diye niyet getirdiler.

Niyet geldi. Şimdi masanın üstünde. Kaça malolur? Yer olarak acaba Güneydoğu`ya taşımak olur mu? Güneydoğu`da yatırım yaptın, gümbür gümbür buraya getireceksin. Sen bunu yanlış yaptın veya hissi oldun. Faturayı sen ödemiyorsun ki. Millet ödüyor.

Yıllar boyu Adana`da ben tekstilciyim. Malları Adana`da üretiriz, İstanbul`a gelir. İstanbul`dan tekrar Konya`ya Niğde`ye gider. Biz bu kadar zengin miyiz yahu.

Otomotivde Japon ortağınız Toyota`yla üretimden pazarlamaya kaydınız. Bu operasyonun arkası nasıl gelecek?

Otomotivde dedik ki, Toyota`yla yarı yarıya ortaklık yapacağız. Genel tandans bu. Evvela Türk pazarı, sonra Türki memleketler. Sonra baktık ki bu iş yanlış. Dünya için üretmek lazım. İç pazar için değil. Dünyaya götürecek konseptte, büyük yatırımlara gidilmeli. Öbür yandan bu memlekete ilk plazaları biz getirdik.

Üretimde yüzde 65 hisse çoğunluğu Toyota`nın, pazarlamada yüzde 65 hisse ağırlığı bizim oldu. bu operosyanla, dünya gidişatına göre yeni yatırımlar ve dünyaya ihracat gerçekleştireceğiz.

Hangi ülkelere otomobil ihracatı planlıyorsunuz?
Bunu patron söyleyecek. Orada Mitsui`yle beraber yüzde 75 ağırlığa sahip Japonlar var. Dünyada hangi memleketlere nereden ikmaller yapıyor. Şurayı ABD`den, burayı Fransa`dan besliyor.Orada kapasite ne? Bu, kocaman hassas bir şey. Orada ukalalık yapıp da, bunu yap onu yap dedim mi, olmaz.

Otomotiv sektörüne girmekle doğru karar verdiğinizi düşünüyor musunuz?
Otomotivde Renault 12,a ynı malı 15 sene sattı. İster Fransız, ister İtalyan, ikisi de 15 sene hangi teknolojiyi, hangi ruhu, hangi havayı getirdi? Özdemir getirdi.

Özdemir geldi, ben geldim, pazara yerleşmek, pay almak için buradayım. ToyotaSA diye otomobil satacağım. Ya siz uyanın, yeni teknojilere yeni modellere yatırımlara girin, ya pazarda faturayı ödeyin diye Özdemir çaldı boruyu. Özdemir boruyu çaldı diye Renault uyandı. Bugün teşekkür ediyorum, çok dinamik gidiyor Renualt. Ama bunu uyandıran Özdemir`di.

Tofas için ne diyorsunuz?
Mukayese edersek, son zamanlarad Renault daha dinamik oldu. Yanısıra Mercedes, 15 sene aynı tip 302 Mercedes`i sattı. Özdemir Sabancı geldi. Uyan, mitsubishi`yle ben de varım dedi. Daimler-Benz bir uyandı bir uyandı ki, yatırımlar yeni fabrikalar...

ALman da İtalyan da yatırıma gitmiyorlardı. Toplum onları zorlamıyordu. Rekabet borusu çalmıyordu. Özdemir burada borazancıbaşıydı. Daimler Benz, otobüsü yapıp satıyordu. Hatta elini ayağını öpüp sıraya giriliyor, hatta faturalarla bazıları ahlak bozan işleri de yapıyordu. Yalnız otobüs için söylemiyorum, her konuda rekabet, topluun menfaatinedir.

Dünyada dinamik ve başarılı Mitsubishi`yle akrabalığımız devam ediyor. devam edecek. mitsubishi`yle ticari ilişkilerimizi ileri kademelere götürmeye niyet ettik.

Otobüs üretiminde yeni modellerle yeni ruh getireceğiz. İç pazarda payımızı artırırken, evvela Türki memleketlere daha sonra yelpazeyi genişleterek ihracat şartını zorlayacağız.

Kamyon ve hafif ticari araçlar da çok önemli. Kamyon, kamyonetleri de üretip yola devam ediyoruz. Daha iyiyi aramaya niyetliyiz. Otomobil ithalatına da devam ediyoruz.

Petrokimya da ağırlıklı faaliyet alanınızı oluşturuyor. Petkim`in özelleştirmesine talip olacak mısınız?

Evet. Sanayinin inkişafında hammadde iyiyse, ne girerse o çıkar. Petkim, sanayinin hammaddelirini yaptığı için orada kalite tamam değilse, yeni teknolojileri kullanamadıysa, devlet elindeki bu üretimler ilke olarak yanlıştır.

Petkim`de hammadde yeterince kaliteli değilse, fiyatı ve servisleri tamam değilse, Sasa malları ordan alıyor. Lassa, Brisa da hammaddeleri ordan alıyor. bunun canı iyi olması lazım.

Biz burada hala kulakları, gözleri kapatıyoruz; özelleştirmeye karşıyız. Hokus pokus gulu gulukus biri satacak, bira kazanacak, biri zengin olacak. Bu yanlış diyoruz.

Petkim`e talipsiniz, ancak çıkmayı planladığınız alanlar arasında petrokimya sektöür de gündeme gelmişti?

Kamuoyundaki konuşmalar, değerlendirmeler hiçbiri tamam değil. Petkim`e, Sabancı`nın alakası olacak. Amoco gibi dünyada kendini ispat etmiş bir kuruluşa gideceğz ve diyeceğiz ki, petkim`i yeni teknolojilerle, know-how`la, management`la bes misli büyüteceğiz. Var mısın?

Biz, Petkim`e böyle gireceğiz. Özelleştirme yapan devlet de diyecek ki, `Gel oğlum, sana satacağım`. Nereyi satacaksın? İskenderun Demir Çelik fabrikası`nı, Orada rezalet var, çok adam çalışıyor gereksiz.

Özelleştirilmesi gündemde olan kamu bankalarına talep olacak mısınız?
Bugün iki konuyu Türk toplumu konuşmaktadır. Ziraat Bankası ve Vakıflar Bankası`nı özelleştirelim lafı dolaşıyor. Sayın başbakanın teşkilatı, özerkleştirme yapılım diyor. Çon yanlış. Rötarlısın ağam. Eğer matematiği korsan, rejimlerine rağmen, Bulgar, Çin ne kadar dinamik yapmış. Ben demiyorum sana öbür memleletleri.

Daha şimdi özelleştirme değil, evvela özerkleştirme yapacakmışsın. Bunun anlamı nedir biliyor musun, 2-3 sene daha gitti. Seni takip eden IMF ne yapıyor? Türkler`in kaderi diyor. İlle devlet bankaları bir çiftlik olacak. Ben emrettiğim zaman bazı işleri yapacaklar. Bundan vazgecemediğimiz için çok şey kaybediyoruz.

Bizim gönlümüz, evin içindeki bankalarla birleşmek değil. Dünyadaki liderlerden biriyle Akbank`ı birleştirmekten yana.

Fondaki bankalar konusunda ne düşünüyorsunuz?
Geldiğinde bakacağım, fakat sıcak değilim. Ben dünyada Deutsche Bank`la, Citibank`la, Barclays Bank`la nasıl bir evlilik yapabilirim diye bakıyorum. daha büyük, ileri hedeflere koşuyorum. Şimdi sen bana dersen ki, işi gücü bırak, Ersincan`a bir fabrika yap. Birak Almanya`da yapayım yahu.

Deutsche Bank`la evlilik ne zaman gerçekleşebilir?
Deutsche Bank`la Allan nasip ederse, çok iyi diyalog var. Akbank kendini iyi ispat etmiş bir müessesedir. Deutsche Bank`la akrabalığımızı geliştirirken, Berlin`deki Deutshce Bank Müzesi`nde hat koleksiyonumuzu sergileyeceğiz. Sabancı Müzesi`ne onun Picasso`ları, Van Gogh`ları gleriken, bizim hat koleksiyonumuz berlin`e gidecek.

Deutsche Bank-Akbank evliliğinde hisse paylaşımı nasıl olacak?
Ay efendim, deutsche Bank çok büyük bize nazaran. yalnız Akbank`ın değil, bütününü toplasan daha büyük. Evlilik, kendiyle mi, onun falan ülkedeki çocukları olan, başka bir bankasıyla mı olur? Henüz belli değil.

Hisse payları diğer yabancı ortaklarınızda olduğu gibi yüzde 50-50 olarak mı düşünülüyor?
Şu anda kesinleştirmedik. Kesinleşmesi için biraz daha zamana ihtiyacımız var.

Türkiye`nin 10`uncu büyük şirketi olan Philsa Plihp Morris Sabancı şirketiniz sigora ve tütün işinde yeterli karlılığa ulaşabildi mi?

Yeterince değil ama bir numune oldu. bu memlekette sigara kaçak yollardan bazıları zengin olur, Mercedes`lerin üzerine binerdi. Ondan çok şükür kurtulduk.

Sigarada yola devam ediyoruz, başarılıyız. Geçen sene 920 milyon dolar vergi doğdu, Philsa`da. Bazı Afrika memleketlerinin bütçesi bu. Paralar, iftihar ediyorum, trink gününde yattı.

Benim rakibim Tekel. Onda da vergi doyuyor, bir iki bes ay yatırmıyor. Meşru rekabet bozuluyor. Niye o yatırmıyor da, biz yatırıyoruz.

Tekel olup paraları Hazine`ye götürmediği için gagalıyor politikacılar. `Öncelik şu olsun, parayı buraya ver` yapıyorlar. Yanlış üstüne yanlışlıklar oluyor. Bir iş yanlışsa onu ameliyat edeceksin ki doğruların yolu başlayacak. belki ameliyat esnasında kan akacak.(EKONOMİST)