Reel kur nisan 1994`ün altında

Şubatta dalgalanmaya bırakılarak hızla yükseldikten sonra, dış kaynak haberleriyle nisanın son haftasında gerileyerek ay sonu itibariyle 1 milyon 137.7 bin liraya inen doların reel olarak Nisan 1994 düzeyinin altına indiği belirlendi.
Doların, yapılan devalüasyonla Türkiye`nin rekabet gücü kazanarak dış ticaret ve cari işlemler açığı sorununu yenmeye başladığı Nisan 1994`teki düzeyi, reel olarak Nisan 2001 sonu itibariyle 1 milyon 240 bin liralık bir kura denk geliyor. Diğer bir deyişle dolar nisan sonunda 1 milyon 240 bin lira dolayında kalsaydı, reel anlamda Nisan 1994`teki düzeyinde oluşacaktı.

Bundan önceki en ağır ekonomik krizin yaşandığı 1994 yılında Merkez Bankası serbest piyasada hızla yükselen kurları bir süre tutmaya çalışmış, ancak açıklanan 5 Nisan kararları çerçevesinde resmi kur-serbest piyasa makası kapatılmıştı. Yapılan devalüasyonla dolar 23 bin liradan 39 bin 853 liraya yükseltilmiş, dolar ay sonu itibariyle ise 34 bin 87 lira düzeyinde oluşmuştu. 1994 yılının nisan sonu ile bu yılın nisan sonu arasındaki dönemde dolar yüzde 3238`lik artışla resmi kurda 1 milyon 137.7 bin liraya, mark yüzde 2423`lük artışla 516 bin 893 liraya, bir dolar artı birbuçuk marktan oluşan döviz sepeti de yüzde 2852`lik artışla 1 milyon 913 bin liraya ulaştı. Toptan eşya fiyatlarında (TEFE) nisan ayında en az yüzde 10 çıkması beklenen artışa göre TEFE`de Nisan 1994`ten bu yana yaşanan artış yüzde 3541`e ulaşacak. TEFE`nin anılan dönemdeki artışı, TL`nin Nisan 1994- nisan 2001 arasındaki dönemde dolar karşısında reel olarak yüzde 9 değer kazandığını gösteriyor. Diğer bir deyişle nisan sonu itibariyle 1 milyon 137.7 bin liralık düzeyine göre dolar, anılan dönemde TL karşısında yüzde 8.3 değer yitirmiş olacak. Bu dönemde markın artışının çok daha düşük seyretmesi nedeniyle, bir dolar artı birbuçuk marktan oluşan döviz sepetinin TL karşısındaki değer kaybı ise yüzde 18.9`a ulaşıyor.

1994 yılında yapılan devalüasyonla TL`nin değerinin aşağı çekilmesi, Türkiye`nin ihracatındaki tıkanıklığın aşılması, dış açıkların kapatılması, ödemeler dengesi sorununun çözülmesi yönünde olumlu gelişmeleri beraberinde getirmişti. Nisan 1994`teki kur düzeyinin denge noktası olduğu kabul edilirse, Nisan 1994-Nisan 2001 dönemindeki TEFE artışı kadar olmak üzere yüzde 3541 artması gereken doların, nisan sonu itibariyle 1 milyon 240 bin lira olması gerekiyor. Diğer bir deyişle dolar kuru, Nisan 1994`ten bu yana enflasyon kadar artırılsaydı, nisan sonu itibariyle bu düzeyde oluşacaktı. Böylece doların değeri reel olarak Nisan 1994`teki ile aynı düzeyde gerçekleşecekti.