5 günlük ’firar’ Türksat’ın ömründen 10 ay götürdü

1998’de hatalı ateşleme sonucu 5 gün boyunca yörüngesinden kaybolan Türksat 1B’nin bu ’firarı’ pahalıya mal oldu. Yapımı için 300 milyon dolar harcanan uydu, 8 yıl önce uzayda kaybolduğunda yeniden yörüngesine oturtulmak için fazladan harcanan yakıt yüzünden ömrünü normalden 10 ay önce tamamladı.

TÜRKİYE’nin üç uydusundan biri olan Türksat 1B’nin, normal süresinden 10 ay önce devre dışı kalmasının nedeni, Türk Telekom’un 1998 yılında uyduyu 5 gün boyunca uzayda kaybetmesi. O tarihlerde Hürriyet’in, ’Türksat’ın 5 günlük firarı’ sürmanşeti ile duyurduğu olayda, Ankara Gölbaşı’ndaki uydu izleme istasyonu Türksat 1B’nin yörüngesinde olmadığını farketmiş ve üretici firma Fransız Aerospatiale’den yardım istemişti. Uydu 5 günlük bir arama sonucu Avustralya semalarında bulundu ve yeniden Hindistan semalarındaki yörüngesine oturtuldu.

TELEKOM YALANLAMIŞTI: Bu olayda Türksat 1B’nin yeniden yörüngesine oturtulması için harcanan roket yakıtı uydunun bugün 12 yıllık ömrünü doldurmadan, en az 10 ay önce çöpe gitmesine neden oldu. Türksat 1B, 2006’nın ocak ayından itibaren devre dışı kaldı. Türk Telekom, 1998’de yaşanan bu olayla ilgili yaptığı basın açıklamasında, ’Uydunun ömrünü kısaltacak bir yörünge sapması olmamıştır’ demişti.

300 MİLYON DOLAR: 1994 yılının ağustos ayında uzaya fırlatılan ve 300 milyon dolara malolan Türksat 1-B’nin kaybolduğu, bu uyduyu kullanan büyük ölçekli ulusal kanalların 1996 yılında Türksat 1-C uydusuna geçmesi nedeniyle gecikmeli olarak anlaşıldı. Ankara Gölbaşı’ndaki uydu yer izleme istasyonu, Türksat 1-B’nin yerinde olmadığını görünce, uyduları izleyen Fransa ve Afrika’daki diğer iki yer istasyonu ile temasa geçti. Yapılan aramada, uydunun yörüngesinden 4 bin kilometre kadar uzaklaştığı anlaşıldı. Uydu, yeniden kendi yörüngesine getirilirken, 2006 sonuna kadar uzayda kalmasını sağlayacak olan enerjisinin önemli bölümünü tüketti.

21 MİLYON DOLAR ZARAR: Uydunun yörüngesinden çıkmasına, uyduya yön veren küçük roketlerden birinin hatalı olarak ateşlenmesinden kaynaklandığı tahmin ediliyor. Uzmanlar, hatalı ateşlemeye, uyduyu kontrol eden bilgisayar yazılımı veya sistemindeki bir problemin neden olabileceğini belirtmişlerdi. Türksat 1-B’nin firarı sonrasında, uyduyu sigortalayan şirketler, olayın insan hatasından kaynaklandığı iddiası ile, sigorta primini artırmak için Türk Telekom’a baskı yapmışlardı. Türksat 1A’nın yerine 1994 Ağustos’ta uzaya gönderilen Türksat 1B (T1B) uydusu da ekim ayında hizmete başladı. Türksat 1B, 42 derece doğu pozisyonuna oturtulurken 1996’da uzaya fırlatılan Türksat 1C uydusu da 31.3 dereceye yerleştirildi. Kısa süre sonra iki uydunun yeri birbiriyle değiştirildi. 2004 Haziranı’nda ’eğimli yörüngeye’ giren Türksat 1B bu yılın ocak ayında tümüyle kullanılamaz hale geldi. Böylece, 12 yıl kullanacağımızı düşünerek 300 milyon dolar ödediğimiz Türksat 1B’yi 10 ay daha az kullanarak yaklaşık 21 milyon dolar zarara uğradık.

2 yıl içinde uydu atmazsak yörüngemizi kaybederiz

DÜNYADA uydu pozisyonları Türkiye’nin de üyesi olduğu ve atmosferde bulunan 900 kadar kullanılabilir uydu yörüngesinin kontrolünü elinde bulunduran, Cenevre merkezli International Telecommunication Union (ITU) tarafından yönetiliyor. ITU, her ülkeye uydu pozisyonları için bir süre belirliyor. Bu süre içinde o ülke uydu pozisyonuna uydu fırlatmazsa, ITU bu uydu pozisyonunu başka bir ülkeye verebiliyor. Türksat 1B’nin yerine iki yıl içinde yeni uydu yerleştirilmezse Türkiye’nin yörüngedeki hakkını kaybetme tehlikesi var. Türkiye’nin atmosferde 31, 42, 50 ve 73.5 derecelerde 4 adet uydu pozisyonu bulunuyor. Her bir pozisyona 8 adet uydu fırlatılabildiği düşünülürse, Türkiye’nin uzayda kullanabileceği uydu arazisi sayısı 32’ye ulaşıyor. Bugüne kadar 3 uydu gönderen Türkiye, bu pozisyonlardan birinin rezervasyonunu kaybetmemek için Rusya’nın Anatolia 1 adlı uydusuna kendi uydu arazisini açtı. Türksat Genel Müdürü Osman Dur, iki yıllık sürenin, uydunun uzay çöplüğüne fırlatılması ile başlayacağını ve henüz uyduyu yörüngeden çıkarmadıklarını hatırlatarak, Türksat 3A 1.5-2 yılda tamamlanıp 42 derece doğu pozisyonuna yerleştirilecek. Türksat 1C de 31.3 derece pozisyonuna nakledilecek. Türkiye’nin Türksat 1B’nin bulunduğu yörünge hakkı kaybolmayacak dedi.

Kanalları kaydırdık 1B’yi tamamen boşalttık

TÜRKSAT Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Osman Dur, Türksat 1B uydusundaki kullanıcıların Türksat 1C ve Türksat 2A uydularına kaydırıldığını, şu an için Türksat 1B’de hiçbir kullanıcı kalmadığını belirtti.

Türksat 2A da tehlikede

TÜRKİYE, uzaydaki en yeni uydusu olan ve 2001’de uzaya fırlatılan Türksat 2A uydusunda şanssızlıklar yaşıyor. Uyduda 36 asıl, sekiz de yedek yakıt tüpü bulunuyor. Uydunun uzaya fırlatılışı ve uzaya gönderildikten sonra asıl yakıt tüplerinden dördü ve yedek sekiz tüpün tamamı yanarak kullanılamaz hale geldi. Uydunun 15 yıl olan ömrünü kısaltması beklenen bu durum nedeniyle Türkiye’nin sigorta şirketlerinden sadece 12 milyon dolarlık tazminat alabildiği belirtildi.

Pentagon Türksat 3A’dan frekans kiraladı

ABD Savunma Bakanlığı Pentegon’un, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın iki yıl içinde uzaya gönderileceğini açıkladığı Türkiye’nin yeni uydusu Türksat 3A’dan frekans kiraladığı öğrenildi. Pentagon’un kiralamayı, işkence uçakları olarak bilinen CIA uçaklarında olduğu gibi ABD’li özel şirketler üzerinden yaptığı ileri sürülüyor. CIA’nın kullandığı uçakların özel şirketlere ait olduğu tespit edilmişti. Büyük Ortadoğu Projesi için stratejik öneme sahip olduğu belirtilen Türksat 3A, teknolojisiyle bölgenin kapsama alanı en hassas uydusu olacak. Uydunun, ABD’nin askeri, siyasi ve ekonomik anlamda geleceğini bağladığı Büyük Ortadoğu Projesi için çok önemli olduğu ve bölgedeki haberleşme ağını Türksat 3A üzerinden kuracağı ifade ediliyor. Türk Genelkurmay Başkanlığı’nın tüm uydu hizmetlerini karşılayacak olan Türsat 3A’dan, İsrailli şirketlerin frekans kiraladığı ve bu şirketlerin arkasında da İsrail Genelkurmay’ının olduğu ileri sürüldü. 2007 yılında ömrünü tamamlayacak olan Türksat 1C uydusunun yerine fırlatılacak Türksat 3A’nın yapımını Alcatel üstlendi. 2008 yılında yörüngeye oturtulacak.