2001 Yılında Devlet Mutlaka Küçülmeli

Türkiye`nin bir yıldır kemer sıktığını, 2001 yılında da faiz ödemelerinin azalacağını ifade eden Anadolu Grubu`nun patronu Tuncay Özilhan, bu düşüşle birlikte devletin küçülmesi gerektiğini savundu.Adriyatik`ten Çin`e kadar olan bölgedeki içecek sektöründe `bölgesel bir güç olma` hedefine adım adım giden Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, hükümetin icraatlerinden memnun. Ancak `Keşke buraya yatırım yapmasaydım` diyecek kadar açık sözlü olan Özilhan, hükümete karşı eleştirilerinde de sözünü esirgemiyor. Şimdiye kadar kimsenin dile getirmediği ya da getiremediği askeri harcamalardan bile rahatsızlık duyduğunu söyleyecek kadar açık sözlü olan Tuncay Özilhan`ın en rahatsız edenler listesinin başında hükümetin bol keseden yaptığı savurganlıklar geliyor. Finansal Forum için yaptığımız söyleşide ortaya çıkan bir diğer önemli nokta ise Tuncay Özilhan`ın `Şimdiye kadar yaptıklarımız, yapacaklarımızın teminatıdır` mesajını vermesiydi. Özilhan, bakir piyasalarda, rekabetin az olduğu sektörlerde yoğunlaşma stratejisini ön plana alan Anadolu Grubu`nun Türk Cumhuriyetleri`nde daha çok iş yapacağını saklamıyor. Size göre, bütçe açığının kapatılması için yapılması gereken en önemli şey nedir?Türkiye bir yıldır kemer sıkıyor. 2001 yılında faiz ödemeleri azalacak. Bu düşme ile birlikte devletin küçülmesi lazım. Biz tasarruf için şirketlerimizde tencerede pişirip, kapağında yiyoruz. Devlet ise hiçbir şey yapmıyor. Ben gelirime göre harcama yapıyorum. Daha fazla harcarsam batarım. Devlette bu yok. Binlerce araba, konut, sosyal tesis. Askeri harcamalarını da kontrol etmesi lazım. 60 milyonluk bir ülke, herkese aş, iş lazım. Bu nedenle askeri harcamalarını kısması şart. Milyarlarca dolar bir kalemde askeri harcamalara gidiyor, bu paraların fabrikalara dönmesi lazım. Türkiye`nin artık bunları konuşması gerekiyor. Bir helikopter ihalesi için 5 milyar dolar ödenmesi bana çok geliyor. Türkiye`nin haklarının korunması açısından bu harcamalar şart ama paranın daha dikkatli ve daha derli toplu harcanması lazım.İş dünyası savunma harcamalarının ne kadar olduğu konusunda bir hassasiyet duyuyor mu?
Tabi bu hassas bir mesele. İnsanların orduya saygısı var. Ama Türkiye gücünün üstünde bir harcama yapıyor. Bu harcama bir bakıma Türkiye`nin yaşamını sürdürmesi için çok önemli. Ama öbür taraftan baktığınızda da ana yatırımlar yapılamıyor. Bunun incelenmesi lazım. Yatırımları ve ihracatı arttırmakiçin sizce neler yapılmalı? Türkiye`nin gelir dağılımını düzeltmesi lazım. Gelir dağılımı çok bozuk. Nüfusun yüzde 20`si Avrupa standardında yaşıyor. Yıllık geliri 20 bin dolar seviyesinde. Ama yüzde 80`ini fakirlik ölçülerinde. Üretimin, istihdamın artması için gelir dağılımının eşit olması lazım. Nüfusun yüzde 80`i de tüketebilmeli. Bira içebilmeli, Coca Cola içebilmeli, araba alabilmeli. O zaman üretim de istihdam da artacak. Gelir dağılımı düzelirse, biz de ekonomik yatırım yapabiliriz. Leblebi gibi yatırımlar yerine, karpuz gibi fabrikalar kurup Avrupa ile rekabet edebilelim. 9 aylık program uygulamalarınınasıl değerlendiriyorsunuz? Hükümet başarılı oldu. Bu dönem Cumhurbaşkanlığı seçiminde önemli 3-4 ay kaybedildi. Gereksiz konular ortaya çıkarılıp, ekonomik konulara ağırlık verilmedi. İstikrarsızlık ortamından bir türlü kurtulamıyoruz. Bir takım iniş ve çıkışlar yaşıyoruz. Her seferinde piyasa etkilendi ve programa etki edecek sıkıntılar dönem dönem ortaya çıktı. Ama makro ekonomik hedeflerin tutturulduğunu görüyoruz. Bu memnuniyet verici. Ödemeler dengesi sorunu var, diğer taraftan ücret zamlarının yarattığı rahatsızlıkları görüyoruz. Alınması gereken bir takım kararlar var. Özelleştirmede hızlı yol alınamadı. Hükümetin ekonomik programın arkasında durması ve reformları yapması gerektiği kanaatindeyim.Hem üretici hem de ithalatçı olarak, hükümetin ithal otomobillerden alınan KDV oranını yüzde 40`a çıkarma kararını nasıl değerlendiriyorsunuz? Hükümetin aldığı önlemlerle enflasyonun düşüş trendine girmesi, faizlerin düşmesi 3 - 4 yıldır bastırılan talebi gündeme getirdi. İthalat çok önemli bir sıçrama yaptı ve pazar payı yüzde 50`yi aştı. Türkiye, tarihinin en fazla araba satışının olduğu yılı yaşıyor. Euronun dolar karşısında aşırı değer kaybı da bu çıkışta çok önemli bir rol oynadı. Hükümetin aldığı kararlar üretici açısından bakıldığında doğru. Çünkü Türkiye`de 1600 cc motor gücünde araç üretiliyor. Hükümet 1600 cc üstünde motor gücüne sahip otomobilleri vergilendirdi. Tüketiciyi istismar etmemek, kaliteyi sunmak şartıyla, üreticiyi desteklemek ülkenin menfaatine. Şu aşamada hükümetin alabileceği karar bu. Biz bu karardan herhangi bir zarar görmedik. Ama ithalatta 1600`dan büyük motorlu arabalarımız var, oradaki rakamlarımız bir miktar düşebilir. Kamu bankalarıyla ilgili KHK kararname Köşk`ten döndü? Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz? Cumhurbaşkanı Sezer`in neden geri çevirdiğini bilmiyorum. Kanun hükmünde kararname ile yapılamayacağını belirtiyorsa ve hukuki açıdan haklıysa, hükümetin oturup kanunu çıkarması lazım. Türkiye kamu bankalarını adam etmek zorunda. Çünkü finans sektörü ancak bu şekilde belli noktaya gelebilir. Bankacılar sektörde 5-6 bankanın kalacağını söylüyorlar. Abank`ın artan rekabet ortamındaki pozisyonu ne olacak? Gerçekten, bu kadar banka Türkiye`ye fazla. O zaman Fon`daki bankaları satmaması lazım. Satarsa 8 banka daha olacak. Birleştirip bir banka yapsınlar. Ben 4-5 bankanın değil ama 15 bankanın kalacağını düşünüyorum. 4-5 tane büyük banka, diğerleri de ihtisas bankaları olmak üzere belli sayıda banka finans sektörlerinin aktörleri olacak. Yıl sonu için enflasyon beklentiniz nedir? Yüzde 30 - 35 bandında bir enflasyon oranı ile karşılaşırız. Bunun da başarı olduğuna inanıyorum. Çünkü petrol fiyatlarındaki yüksek artış, euronun çok fazla değer kaybetmesine rağmen elde edilmiş önemli bir başarı. Özel sektör yüksek oranlı zamyapmakla suçlandı, siz ürünlerinize ne kadar zam yaptınız? Türkiye rekabetçi bir ortamda, batılıların bütün ürünleri burada. 10 yıl önceki gibi kapalı duvarlar arasında at koşturma diye bir şey yok. Ben malımı ucuz fiyata ve çok satmak istiyorum. Kendi çıkarım burada. -Zam yapıldı, enflasyon o nedenle düşmedi- diye bir tartışma yapmak çok yanlış. Rekabet gelir, fiyatlar düşer. Herkes enflasyonun düşmesini istiyor, herkes ona göre zam politikası izliyor. Hiç kimse bana -enflasyondan daha az zam yap- diyemez. Benim para basma imkanım yok. Fiyatlarımıgeçmiş enflasyona göre ayarlarım. Yaşamak için o noktayı yakalamak zorundayım. Rekabet etmek, yaşamımı sürdürmek için zam yapmam lazım. Hükümete bu konuda yardımcı olma arzusu içindeyiz. Biz bazı ürünlere yüzde 10, bazılarında ise yüzde 17 zam yaparak fiyatları enflasyonun altında tuttuk.Ama önce devletin kendi evini temizlemesi lazım. Bunun enflasyondaki düşüşe katkısı daha fazla olacak. Turizm sektöründe yaşanan canlanma, bira tüketimi açısından sizi nasıl etkiledi?
Olumlu etkilendik. Bir Alman bira içmekte 10 Türk`e bedel. Geçen yıl bira satışlarında büyüme yüzde 2 iken, bu yıl yüzde 10 civarında. Turizm iyi gittiği için Efes Pilsen ve Coca Cola`yı olumlu etkiledi. Coca Cola`da aşağı yukarı yüzde 10 oranında büyüdü. Türk Cumhuriyetleri`nde, merkez bir üs kurup dağıtıma ağırlık verme stratejisi yerine, her ülkeye fabrika kurmayı mı tercih ediyorsunuz? Bu her ülkeye göre değişiyor. Örneğin Kazakistan`da dağıtımla olacak iş değil, çünkü Kazakistan kıta büyüklüğünde bir ülke. Onun için birinci etapta merkezini seçiyoruz sonra yayılıyoruz. Mesela Karakanda`da özelleştirmeden aldığımız fabrika, hakikaten bizi satışta önemli noktaya getirdi. Hem de ülke bazında stratejimizi olgunlaştırdı. Yurtdışındaki yatırım stratejinizi neye göre belirliyorsunuz, hangi kriterleri gözönünde bulunduruyorsunuz?Bu ülkelerin hepsi gelişmekte olan ülkeler. Bu ülkelerin önemli kısmı yeraltı kaynakları açısından zengin ülkeler. Gelecekleri ekonomik ve zenginlik açısından iyi olan ülkeler. Rekabetin hiç olmadığı ülkeler. İçecek insanın temel ihtiyaç maddesi. Avrupa`da tüm dünya devleri var. Onlarla rekabet etmektense, bu ülkelere gidip pozisyon alıyoruz. Avantajımız dağıtım kanallarını ele geçirmek oluyor. Bu ileride bize büyük avantajlar sağlayacak. TÜSİAD Başkanlığıiçin ne düşünüyorsunuz? Erkut Bey, bu işe mesaisinin büyük bölümünü harcıyor. Ve onun devam etmesini istiyoruz.(FİNANSAL FORUM)