Kıbrıs´ta müzakere süreci başlıyor

Annan gözetiminde New York´ta varılan mutabakat çerçevesinde Kıbrıs müzakerelerine yeniden başlanmasısürecine zorlu 2 yılın ardından gelindi

BM Genel Sekreteri Kofi Annan gözetiminde New York´ta varılan mutabakat çerçevesinde Kıbrıs müzakerelerine yeniden başlanmasısürecine zorlu 2 yılın ardından gelindi.

KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş´ın, ´´Kıbrıs konusundaki gelişmelerden endişe duyuyorum. Bu nedenle Klerides ile yüz yüze görüşmek istiyorum´´ diyerek, Kasım 2001´de yaptığı girişimler sonucu, Denktaş ve Rum yönetimi lideri Glafkos Klerides, Kıbrıs konusuna kalıcı bir çözüm bulunması amacıyla 16 Ocak 2002´de doğrudan görüşmelere başladı. Haziran 2002´ye kadar sonuca varılması hedeflenen bu görüşmelerde,eşit ve egemen iki devletin kuracağı yeni bir ortaklıkta merkezi hükümetin yetki ve fonksiyonları ile egemenlik, toprak, güvenlik, göçmenler, garantiler konuları üzerinde anlaşılmaya çalışıldı.

Görüşmelerin içeriğiyle ilgili basına bilgi verilmese de Rum basını, görüşmelerde ele alınan konuların ayrıntılarını yayımladı. Ele alınan konularda iki tarafın görüşleri arasında büyük uçurumlar olduğu ve hazirana kadar anlaşmaya varılmasının mümkün olmadığı görüldü. Gerek Türk ve gerekse Rum yetkililer yaptıkları açıklamalarda, görüş ayrılıklarını dile getirdi.

ANNAN, DOĞRUDAN GÖRÜŞMELERDE DEVREDE
Doğrudan görüşmelerin çıkmaza girmesi üzerine, BM Genel Sekreteri Kofi Annan, sürece yeni bir soluk vermek üzere, 14 Mayıs 2002´de adayıziyaret etti.

Annan, 15 Mayıs´ta, önce Klerides, sonra Denktaş ile ayrı ayrı görüştü, akşam da ara bölgede, liderlerle yemekte bir araya geldi. Annan, liderlerden, doğrudan görüşmelerin daha etkin şekilde devam etmesini istedi. BM Genel Sekreteri, 16 Mayıs´ta adadan ayrılırken, ´´yıl sonuna kadar anlaşmaya varılmasından umutlu olduğunu´´ dile getirdi. BM Genel Sekreteri Annan, doğrudan görüşmeler sürecinde sonradan yeniden devreye girerek, Denktaş ve Klerides ile 6 Eylül 2002´de Paris´te bir araya geldi. Görüşmelerin sonunda Annan, Denktaş ve Klerides´i, 3-4 Ekim´de New York´a davet etti. New York´ta 3-4 Ekim´de yapılan görüşmeler sonunda ise Kıbrıs konusunda iki komite kurulmasına karar verildi. Komitelerden biri, olası bir çözümde ortak devletin yasaları, diğer komite ise çözüm olması halinde ortak devleti oluşturacak devletlerin uluslararası anlaşmaları üzerinde çalışmalar yapacaktı.

ANNAN PLAN SUNUYOR
Cumhurbaşkanı Denktaş´ın New York´ta tedavisi sürerken ve 3 Kasım 2002 genel seçimlerinin ardından Türkiye´de henüz yeni hükümet kurulmamışken, BM Genel Sekreteri Annan, 11 Kasım 2002´de Türk ve Rum tarafına kapsamlı çözüm önerisiyle iki harita sundu. Annan, taraflardan planla ilgili ilk değerlendirmelerini bir hafta içinde kendisine iletmelerini istedi.

Rum tarafı, planı müzakere etmeyi kabul ettiğini bildirdi, ancak Klerides, ´´planda değişiklik olmazsa kabul etmeyeceğini´´ açıkladı. Türk tarafı, yanıt için süre istedi ve ´´planı müzakere edilebilir birhale getirmek için müzakereye hazır olduğu´´ yanıtını verdi. Annan, iki taraftan planla ilgili çekincelerini yazılı olarak kendisine iletmelerini istedi. İki tarafın görüşleri doğrultusunda gözden geçirilen plan 10 Aralık´ta taraflara yeniden sunuldu.

Cumhurbaşkanı Denktaş, ´´planın pek de yeni olmadığını, eski plan olduğunu´´ açıkladı. İki tarafta da yoğun tepkilere neden olan Annan planının gözden geçirilmiş şeklinde, eşbaşkanlık 3 yıldan 2.5 yıla indirilirken, Karpaz´da Rumların denetiminde bir kanton bölge oluşturulması ve kuzeye dönecek Rumların anayasal haklarına bazı sınırlamalar getirildi. İki harita birleştirilerek tek harita olarak sunuldu. Annan planının içeriğini, sunulmasından günler önce yayımlamaya başlayan Rum basını, plan sunulduktan sonra da planın içeriğinin çok önceden, bazı Rum yetkililer tarafından bilindiğini yazdı. Rum yetkililer, bunu tam olarak yalanlamadı.

KOPENHAG ZİRVESİ
Avrupa Birliği´nin 12-13 Aralık´ta Kopenhag´da yapılan genişleme zirvesinde, Kıbrıs Rum kesimi, diğer dokuz ülkeyle birlikte AB üyeliğine kabul edildi. Kıbrıs sorununda 28 Şubat 2003´e kadar çözüme varılması yönünde taraflara çağrı yapılan zirvede, Kıbrıs konusunda görüşmeler yapmak üzere, Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş´ı temsilen Dışişleri ve Savunma Bakanı Tahsin Ertuğruloğlu bulundu.

ANNAN´DAN YOL HARİTASI
Kıbrıs konusu 28 Şubat´a odaklanırken, Annan, Denktaş ve Klerides´e, 28 Şubat´a kadar izlenecek prosedürle ilgili yol haritası niteliğinde mektup gönderdi. New York´ta, 3-4 Ekim görüşmelerinde kurulmasına karar verilen teknik komitelerin hazırlık niteliğindeki görüşmesinin ilki, 20 Aralık´ta Lefkoşa´da ara bölgede yapıldı.

KLERİDES´İN YERİNE PAPADOPULOS
Kıbrıs konusunda 28 Şubat 2003´e kadar çözüme varılması hedeflenirken, Kıbrıs Rum kesiminde ilk turu 16 Şubat 2003´de yapılan ´´başkanlık´´ seçimleri de sürece ayrı bir önem kattı. Seçimlerde Glafkos Klerides´in yerine Tasos Papadopulos´un ilk turda seçimi kazanması, Kıbrıs görüşmelerini de etkiledi. KKTC´nin 23 Nisan´da, Rum kesimi ile sınır kapılarını açması ve 14 Aralık KKTC seçimleri, 2003´de Kıbrıs´ın gündemini oluşturdu. Denktaş, sonuçla ilgili olarak, ´´Papadopulos´un, Kıbrıs´ın ikiye bölünmesinde Klerides´ten daha fazla katkısı olduğu´´ yorumunu yaptı.